希西迦做犹大王
1以拉的儿子以色列王何细亚执政第三年，犹大王亚哈斯的儿子希西迦登基。 2他二十五岁登基，在耶路撒冷执政二十九年。他母亲叫亚比雅18:2 “亚比雅”此处的希伯来文为亚比，是亚比雅的变体。，是撒迦利雅的女儿。 3希西迦效法他祖先大卫，做耶和华视为正的事。 4他拆除丘坛，砸碎神柱，砍倒亚舍拉神像，打碎摩西造的铜蛇，因为当时以色列人仍向铜蛇烧香，称之为尼忽士旦18:4 “尼忽士旦”可能是“蛇”和“铜”的组合词。。 5希西迦信靠以色列的上帝耶和华，在他前后的犹大诸王没有一个可与他相比。 6他对耶和华忠心不渝，遵守耶和华颁给摩西的诫命。 7耶和华与他同在，他凡事顺利。他反抗亚述王的统治，不再臣服于他。 8他击败非利士人，从他们的瞭望塔和坚城，一直打到迦萨及其四境。
9希西迦执政第四年，即以拉的儿子以色列王何细亚执政第七年，亚述王撒缦以色起兵攻打撒玛利亚城，将城包围。 10三年之后，就是希西迦执政第六年，以色列王何细亚执政第九年，撒玛利亚失陷。 11亚述王把以色列人掳到亚述，将他们安置在哈腊、歌散的哈博河一带以及玛代人的城邑里。 12这都是因为以色列人没有听从他们的上帝耶和华，违背了祂的约，不遵行祂仆人摩西所吩咐的一切。
亚述人攻打耶路撒冷
13希西迦王执政第十四年，亚述王西拿基立起兵攻取了犹大所有的坚城。 14希西迦王差遣使者去拉吉见亚述王说：“我知罪了，求你退兵！我愿意满足你的任何要求。”亚述王向希西迦索要十吨银子和一吨金子。 15希西迦将耶和华殿里和王宫库房里的所有银子都给了他， 16又刮下他包在耶和华殿门和门柱上的金子，一并送去。 17但亚述王派他的元帅、都统和将军从拉吉率领大军到耶路撒冷见希西迦。到了耶路撒冷后，他们驻扎在上池的水沟旁、通往漂布场的路上。 18他们要求见王。希勒迦的儿子宫廷总管以利亚敬、书记舍伯那和亚萨的儿子史官约亚出来见他们。 19亚述的将军说：“你们去告诉希西迦，伟大的亚述王说，‘你凭什么这样自信呢？ 20你所谓的战略和军力不过是空话。你究竟倚靠谁，竟敢背叛我？ 21看啊，你所倚靠的埃及只不过是一根破裂的芦苇，谁倚靠它，谁的手就会被刺伤。倚靠埃及王法老的下场都是这样。’ 22也许你会说，‘我们倚靠我们的上帝耶和华。’希西迦不是拆除了祂的庙宇和祭坛，又吩咐犹大和耶路撒冷的人要在耶路撒冷的祭坛前敬拜祂吗？ 23来，跟我主人亚述王打个赌，你若能找到两千骑士，我就给你两千匹马！ 24你们即使依靠埃及的战车和骑兵，又怎能打败我主人的一个最小的将领呢？ 25更何况我来攻打、毁灭这地方不正是耶和华的意思吗？耶和华吩咐我攻打、毁灭这地方。”
26以利亚敬、舍伯那和约亚对亚述的将军说：“求你用亚兰语跟仆人们说话，我们都听得懂。求你不要用希伯来语跟我们说话，免得城墙上的人听见。” 27亚述的将军却说：“难道我主人派我来只对你们和你们的王说这些话吗？不也是对城墙上的人说吗？他们和你们一样都要吃自己的粪，喝自己的尿。” 28于是，他站着用希伯来语大喊：“你们要听伟大的亚述王的话。 29王说，‘你们不要被希西迦欺骗，他不能从我手中救你们。 30不要听希西迦的话去倚靠耶和华，说什么耶和华必拯救你们，这城必不会落在亚述王手中。’ 31不要听希西迦的话。亚述王说，‘你们要跟我讲和，出来归顺我，你们就可以吃自己葡萄树和无花果树的果子，喝自己井里的水。 32以后我会来领你们到一个地方，那里和这里一样有五谷和新酒、饼和葡萄园。你们就可以存活，不至于死。希西迦说耶和华会拯救你们，不要听信他的话。 33有哪个国家的神明曾经从亚述王手中救他的国家吗？ 34哈马、亚珥拔的神明在哪里呢？西法瓦音、希拿和以瓦的神明又在哪里呢？他们从我手中救出撒玛利亚了吗？ 35这些国家的神明哪个从我手中救了自己的国家呢？难道耶和华能从我手中救耶路撒冷吗？’” 36民众默不作声，因为希西迦曾吩咐他们不要答话。 37总管以利亚敬、书记舍伯那和史官约亚都撕裂衣服，去向希西迦禀告亚述的将军说的话。
پاشایەتی حەزقیا
1لە ساڵی سێیەمی پاشایەتیی هۆشێیەعی کوڕی ئێلەی پاشای ئیسرائیل، حەزقیای کوڕی ئاحاز بوو بە پاشای یەهودا. 2گەنجێکی بیست و پێنج ساڵان بوو کە بوو بە پاشا، بیست و نۆ ساڵ لە ئۆرشەلیم پاشایەتی کرد، ناوی دایکی ئەبیای کچی زەکەریا بوو. 3بە هەمان شێوەی داودی باپیرە گەورەی، ئەوەی لەبەرچاوی یەزدان ڕاست بوو کردی. 4ئەو نزرگەکانی سەر بەرزایی تێکدا، بەردە تەرخانکراوەکانی شکاند و ستوونە ئەشێراکانی بڕییەوە. مارە بڕۆنزییەکەی وردوخاش کرد، ئەوەی موسا دروستی کرد، چونکە هەتا ئەو ڕۆژانەش نەوەی ئیسرائیل بخووریان بۆ دەسووتاند و ناویان لێ نابوو نەحوشتان.
5حەزقیا پشتی بە یەزدانی پەروەردگاری ئیسرائیل بەست، لەنێو هەموو پاشاکانی یەهودا کەس وەک ئەو نەبوو، چ ئەوانەی پێش خۆی و چ ئەوانەی دوای خۆی. 6ڕێگەی یەزدانی گرتە بەر و لێی لانەدا. فەرمانەکانی پاراست، کە یەزدان فەرمانی بە موسا کردبوو. 7یەزدان لەگەڵی بوو، لە هەموو ئەو کارانەی دەیکرد سەرکەوتنی بەدەستدەهێنا، هەروەها لە پاشای ئاشور یاخی بوو، ملکەچی نەبوو. 8فەلەستییەکانیشی هەتا غەزە و سنوورەکانی بەزاند، لە قوللەی چاودێرەکانەوە هەتا شاری قەڵابەند.
9لە ساڵی چوارەمی حەزقیا پاشا، کە دەکاتە ساڵی حەوتەمی هۆشێیەعی کوڕی ئێلەی پاشای ئیسرائیل، شەلمەنەسەری پاشای ئاشور لە دژی سامیرە لەشکری جوڵاند و گەمارۆی دا. 10ئاشورییەکان لەدوای سێ ساڵ سامیرەیان گرت. لە ساڵی شەشەمی حەزقیا کە دەکاتە ساڵی نۆیەمی هۆشێیەعی پاشای ئیسرائیل، سامیرە داگیر کرا. 11ئینجا پاشای ئاشور ئیسرائیلی ڕاپێچی ئاشور کرد و لە حەلەح و گۆزانی کەناری ڕووباری خابوور و شارۆچکەکانی مادی داینان. 12ئەمە ڕوویدا، چونکە گوێڕایەڵی یەزدانی پەروەردگاری خۆیان نەبوون، بەڵکو پەیمانەکەیان شکاند و هەموو ئەو شتانەی کە موسای بەندەی یەزدان فەرمانی پێ کرد، نە گوێیان لێ گرت و نە کاریشیان پێ کرد.
13لە ساڵی چواردەیەمی حەزقیا پاشا، سەنحێریبی پاشای ئاشور هێرشی کردە سەر هەموو شارە قەڵابەندەکانی یەهودا و داگیری کردن. 14لەبەر ئەوە حەزقیا پاشای یەهودا پەیامی بۆ پاشای ئاشور نارد لە لاخیش و گوتی: «من هەڵەیەکی گەورەم کرد. لەلای من بکشێوە، ئەوەی لەسەرم دەیسەپێنی دەیدەم.» پاشای ئاشور سێ سەد تالنت18:14 سێ سەد تالنت: نزیکەی 10 تەن. زیو و سی تالنت18:14 سی تالنت: نزیکەی یەک تەن. زێڕی لەسەر حەزقیای پاشای یەهودا سەپاند. 15حەزقیاش هەموو زیوەکانی ناو پەرستگای یەزدان و ناو گەنجینەکانی کۆشکی پاشای دایێ.
16لەو کاتە حەزقیا پاشای یەهودا ئەو زێڕەی داڕنی کە پەرستگای یەزدان و چوارچێوەی دەرگاکانی پێ ڕووپۆش کردبوو، دایە پاشای ئاشور.
هەڕەشەی سەنحێریب لە ئۆرشەلیم
17پاشای ئاشور فەرماندەی گشتی و سەرۆکی دیوان و فەرماندەی ناوچەکەی بە سوپایەکی گەورەوە لە لاخیشەوە ناردە سەر حەزقیای پاشا لە ئۆرشەلیم. کاتێک سەرکەوتن و هاتن لەلای ئاوباری گۆمەکەی سەرەوە ڕاوەستان، کە لەسەر ڕێگای شوێنی جلشۆرینەکەیە، 18بانگی پاشایان کرد، ئەلیاقیمی کوڕی حیلقیا سەرپەرشتیاری کۆشک و شەڤنای خامەی نهێنی18:18 ڕازپۆش. و یۆئاحی تۆمارکار کوڕی ئاساف چوونە دەرەوە بۆ لایان.
19فەرماندەی ناوچەکە پێی گوتن: «بە حەزقیا بڵێن:
«”پاشای گەورە، پاشای ئاشور دەڵێت: تۆ پشتت بە چی بەستووە؟ 20تۆ دەڵێیت کە پلان و هێزت هەیە بۆ جەنگ، بەڵام ئەوە قسەی پووچە. ئێستاش پشتت بە کێ بەستووە تاکو لێم یاخی بیت؟ 21پشتت بەو قامیشە شکاوە بەستووە، بە میسر، ئەوەی کە هەرکەسێک خۆی بەسەردا بچەمێنێتەوە لەپی دەستی بریندار دەبێت و کونی دەکات! فیرعەونی پاشای میسر ئاوایە بۆ هەموو ئەوانەی پشتی پێ دەبەستن. 22ئەگەر پێشم بڵێن: ’پشتمان بە یەزدانی پەروەردگارمان بەستووە.‘ ئایا ئەوە ئەو نەبوو کە حەزقیا نزرگەکانی سەر بەرزایی و قوربانگاکانی تێکدا و بە یەهودا و ئۆرشەلیمی گوت: ’دەبێت لەبەردەم ئەم قوربانگایە کڕنۆش ببەن کە لە ئۆرشەلیمە‘؟
23«”ئێستاش گرەو لەگەڵ پاشای ئاشوری گەورەم بکە، من دوو هەزار ئەسپت دەدەمێ، ئەگەر تۆ بتوانیت بۆ خۆت سوار لەسەریان دابنێیت! 24ئیتر چۆن دەتوانیت تاکە ئەفسەرێک لە خزمەتکارە بچووکەکانی گەورەکەم ببەزێنیت، تەنانەت ئەگەر پشت بە میسریش ببەستیت بۆ گالیسکە و سوار؟ 25لە کۆتاییدا ئایا من بەبێ فەرمانی یەزدان هاتووم بۆ سەر ئەم شوێنە هەتا وێرانی بکەم؟ یەزدان خۆی پێی فەرمووم: بەسەر ئەو خاکەدا بدە و وێرانی بکە.“»
26ئینجا ئەلیاقیمی کوڕی حیلقیا و شەڤنا و یۆئاح بە فەرماندەی ناوچەکەیان گوت: «تکایە لەگەڵ خزمەتکارەکانت بە زمانی ئارامی قسە بکە، چونکە لێی تێدەگەین، لەبەرچاوی خەڵکەکەی سەر شووراکە بە عیبری قسەمان لەگەڵ مەکە.»
27بەڵام فەرماندەکە وەڵامی دانەوە: «ئایا گەورەم تەنها بۆ لای گەورەکەت و تۆی ناردووم هەتا ئەم قسانە بکەم؟ ئایا بۆ لای ئەو پیاوانەی سەر شووراکەی نەناردووم، هەتا لەگەڵ ئێوە پیسایی خۆیان بخۆن و میزی خۆیان بخۆنەوە؟»
28ئینجا فەرماندەکە وەستا و بە دەنگێکی بەرز بە زمانی عیبری هاواری کرد و گوتی: «گوێ لە قسەی پاشای گەورە بگرن، پاشای ئاشور! 29پاشا ئاوا دەڵێت: مەهێڵن حەزقیا فریوتان بدات، چونکە ناتوانێت لە دەستم ڕزگارتان بکات. 30مەهێڵن حەزقیا واتان لێ بکات پشت بە یەزدان ببەستن و بڵێت: ”بێگومان یەزدان فریامان دەکەوێت و ئەم شارە ناداتە دەست پاشای ئاشور.“
31«گوێ لە حەزقیا مەگرن، چونکە پاشای ئاشور دەڵێت، ڕازی بن بە ملکەچبوون بۆ من، وەرنە دەرەوە بۆ لام. با هەرکەسە لە مێوەکەی خۆی و لە دار هەنجیرەکەی خۆی بخوات و ئاو لە ئەمباراوەکەی خۆی بخواتەوە، 32هەتا ئەو کاتەی دێم و دەتانبەمە خاکێکی وەک خاکەکەی خۆتان، خاکی دانەوێڵە و شەرابی نوێ، خاکی نان و ڕەزەمێو، خاکی دار زەیتوون و هەنگوین. ژیان هەڵبژێرن نەک مردن!
«گوێ لە حەزقیا مەگرن، چونکە فریوتان دەدات کە دەڵێت: ”یەزدان ڕزگارمان دەکات.“ 33ئایا خوداوەندی هیچ نەتەوەیەک توانی خاکەکەی خۆی لە دەست پاشای ئاشور ڕزگار بکات؟ 34کوان خوداوەندەکانی حەمات و ئەرپاد؟ کوان خوداوەندەکانی سفەرڤەیم و هێنەع و عیڤا؟ ئایا فریای سامیرە کەوتن لە دەستم؟ 35کام لە هەموو خوداوەندەکانی ئەو خاکانە توانی خاکەکەی خۆی لە دەستی من ڕزگار بکات؟ ئیتر چۆن یەزدان فریای ئۆرشەلیم دەکەوێت لە دەستی من؟»
36بەڵام گەل بێدەنگ بوون و بە یەک وشەش وەڵامیان نەدایەوە، چونکە پاشا فەرمانی کردبوو: «وەڵامی نەدەنەوە.»
37ئینجا ئەلیاقیمی کوڕی حیلقیای سەرپەرشتیاری کۆشک و شەڤنای خامەی نهێنی و یۆئاحی کوڕی ئاسافی تۆمارکار هاتنە لای حەزقیا و جلەکانیان دادڕی بوو، قسەکانی فەرماندەی ناوچەکەیان پێی ڕاگەیاند.
