Всплывший топор
1Ученики пророков сказали Елисею:
– Послушай, здесь, где мы живём под твоим началом, нам не хватает места. 2Позволь нам пойти к Иордану, взять оттуда по бревну и построить себе там жилище.
– Идите, – сказал он.
3Тогда один из них сказал:
– Пожалуйста, пойди и ты со своими слугами.
– Я пойду, – сказал Елисей.
4И он пошёл с ними. Они пришли к Иордану и начали рубить деревья. 5Когда один из них валил дерево, его топор слетел с топорища и упал в воду.
– Ах, мой господин! – закричал он. – Ведь я его одолжил!
6Пророк спросил:
– Где он упал?
Когда он показал ему место, Елисей отрубил ветку, бросил её туда, и топор всплыл.
7– Возьми его, – сказал он.
Тот человек протянул руку и взял его.
Ослепление сирийцев
8Царь Сирии воевал с Исраилом. Посовещавшись со слугами, он сказал:
– Я расположу стан там-то и там-то.
9Пророк послал сказать царю Исраила:
– Берегись проходить через то место, потому что туда спускаются сирийцы.
10И царь Исраила проверял места, которые указывал ему пророк. Не раз и не два Елисей предостерегал царя, и тот бывал в таких местах настороже. 11Царь Сирии весьма встревожился. Он призвал своих приближённых и спросил у них:
– Не скажете ли вы мне, кто из наших людей на стороне царя Исраила?
12– Никто, господин мой царь, – ответил один из приближённых. – Это исраильский пророк Елисей передаёт царю Исраила даже те слова, которые ты говоришь у себя в спальне.
13– Идите и узнайте, где он находится, – приказал царь, – чтобы мне послать людей и схватить его.
И ему доложили:
– Он в Дотане.
14Он послал туда лошадей, колесницы и большое войско. Они пришли ночью и окружили город. 15Когда рано утром на следующий день слуга пророка поднялся и вышел, город был окружён войском с конями и колесницами.
– Ах, мой господин, что же нам делать? – спросил слуга.
16– Не бойся, – ответил пророк. – Тех, кто с нами, больше, чем тех, кто с ними.
17И Елисей помолился:
– О Вечный! Открой его глаза, чтобы он мог видеть.
Вечный открыл слуге глаза, и он посмотрел и увидел, что вокруг Елисея, по всей горе, были огненные кони и колесницы. 18Когда враги двинулись на него, Елисей помолился Вечному:
– Порази этих людей слепотой.
И Он поразил их слепотой, как просил Елисей. 19Елисей сказал им:
– Это не та дорога и не тот город. Идите за мной, и я приведу вас к человеку, которого вы ищете.
И он привёл их в Самарию. 20Когда они вошли в город, Елисей сказал:
– О Вечный, открой глаза этих людей, чтобы они могли видеть.
Вечный открыл им глаза, и они увидели, что находятся в Самарии. 21Когда царь Исраила увидел их, он спросил Елисея:
– Не перебить ли их, отец мой? Не перебить ли?
22– Нет, – ответил он. – Разве своим мечом и луком ты пленил их, чтобы тебе убить их? Дай им хлеб и воду, пусть едят, пьют и возвращаются к своему господину.
23Тогда он приготовил для них большой пир и, после того как они кончили есть и пить, отпустил их, и они вернулись к своему господину. И отряды из Сирии перестали совершать набеги на землю Исраила.
Голод в осаждённой Самарии
24Некоторое время спустя Бен-Адад6:24 Это Бен-Адад II, сын или внук Бен-Адада I (см. 3 Цар. 15:18). Примерные даты его правления: с 860 по 841 гг. до н. э., царь Сирии, собрал войско, выступил и осадил Самарию. 25В городе начался страшный голод. Осада так затянулась, что ослиную голову продавали за килограмм серебра, а горсть6:25 Букв.: «четвёртая часть каба». голубиного помёта6:25 Возможно помёт использовался в качестве соли. за шестьдесят граммов6:25 Букв.: «восемьдесят… пять шекелей». серебра. 26Когда царь Исраила проходил по городской стене, одна женщина закричала ему:
– Помоги мне, господин мой царь!
27Царь ответил:
– Если тебе не помогает Вечный, то откуда же я добуду тебе помощь? Разве есть у меня что-то на гумне или в давильне для винограда?
28Потом он спросил её:
– В чём дело?
Она ответила:
– Вот эта женщина сказала мне: «Давай сегодня съедим твоего сына, а завтра – моего». 29Мы сварили моего сына и съели. На другой день я сказала ей: «Дай твоего сына – мы съедим его», но она спрятала его.
30Услышав слова женщины, царь разорвал на себе одежду. А так как он шёл по стене, народ увидел, что под одеждой у него на теле было рубище. 31Он сказал:
– Пусть Всевышний сурово накажет меня, если голова Елисея, сына Шафата, усидит сегодня у него на плечах! 32– и послал от себя человека к нему.
А Елисей сидел у себя дома, и с ним сидели старейшины. Прежде чем прибыл посланец, Елисей сказал старейшинам:
– Знаете ли вы, что этот убийца послал человека отсечь мне голову? Когда посланец придёт, смотрите, заприте дверь и держите её перед ним запертой. Не звук ли шагов его господина за ним?
33Пока он ещё говорил с ними, посланец6:33 Или: «царь» (см. 7:2, 18). пришёл к нему и сказал:
– Эта беда от Вечного. Так зачем мне дальше надеяться на Него?
Het onzichtbare leger
1-2 Op een dag kwamen enkele jonge profeten bij Elisa en zeiden tegen hem: ‘Zoals u ziet, is ons woonhuis te klein. Zegt u nu eens als onze meester, kunnen wij niet bij de Jordaan een nieuw onderkomen neerzetten? Er is daar genoeg hout voorradig.’ ‘Goed,’ stemde hij toe, ‘begin er maar mee.’ 3‘Heer, wilt u alstublieft met ons meegaan?’ stelde een van hen voor. ‘Dat is goed,’ zei hij. 4Bij de Jordaan aangekomen, begonnen zij bomen om te hakken. 5Maar terwijl een van hen uithaalde voor een flinke slag, vloog het blad van de bijl van de steel en viel in de rivier. ‘Och heer,’ schreeuwde hij, ‘wat nu, ik had die bijl geleend!’ 6‘Waar is hij gevallen?’ vroeg Elisa. De jongeman wees de plek aan, waarna Elisa een stok sneed en die in het water gooide. Zodra de stok erin lag, kwam het blad van de bijl bovendrijven. 7‘Pak hem maar,’ zei Elisa en de jongeman deed dat.
8De koning van Syrië voerde oorlog tegen Israël. Hij beraadslaagde met zijn officieren en zei tegen hen: ‘Wij trekken onze troepen daar en daar samen.’ 9Zo gauw hij dit te horen kreeg, waarschuwde Elisa de koning van Israël met de woorden: ‘Ga niet naar die en die plaats, want de Syriërs hebben hun troepen daar verzameld.’ 10De koning stuurde daarom zijn mannen naar de plaats die Elisa had genoemd en legerde daar zijn troepen zodat de Syriërs niets konden beginnen. Dit gebeurde een aantal malen. 11De koning van Syrië stond voor een raadsel. Hij riep zijn officieren bijeen en bulderde: ‘Wie van jullie is de verrader? Wie heeft de koning van Israël over mijn plannen ingelicht?’ 12‘Wij hebben het niet gedaan, heer,’ antwoordde een van zijn officieren. ‘De profeet Elisa doet dit. Hij is zelfs in staat de koning van Israël te vertellen wat u in de beslotenheid van uw slaapkamer zegt.’ 13‘Probeer te weten te komen waar hij zich bevindt, dan zullen wij troepen sturen om hem gevangen te nemen,’ riep de koning uit. Enige tijd later ontving hij het bericht dat Elisa in Dotan was.
14Op een nacht stuurde de Syrische koning een grote troepenmacht met vele strijdwagens en paarden om de stad Dotan te omsingelen. 15Toen de dienaar van de profeet de volgende morgen opstond en naar buiten liep, zag hij overal rond de stad soldaten, paarden en strijdwagens.
‘Meester, kijk daar eens! Wat moeten wij doen?’ riep hij naar Elisa. 16‘Wees maar niet bang,’ stelde Elisa hem gerust. ‘Ons leger is groter dan dat van hen.’ 17Toen bad Elisa: ‘Here, open de ogen van mijn dienaar en laat het hem zien.’ En de Here opende de ogen van de jongeman, zodat hij kon zien hoe de berghellingen wemelden van de strijdwagens en paarden van vuur rondom Elisa. 18Terwijl het Syrische leger steeds dichterbij kwam, bad Elisa: ‘Here, maak hen alstublieft blind.’ En de Here deed dat. 19Elisa verliet de stad en zei tegen de Syrische soldaten: ‘U hebt de verkeerde weg gekozen. Dit is niet de stad die u zoekt. Volg mij maar, dan zal ik u naar de man brengen die u zoekt.’ Hij leidde hen naar Samaria. 20Daar aangekomen, bad Elisa: ‘Here, open nu hun ogen en laat hen weer zien.’ De Here deed dat en zij ontdekten dat zij in Samaria waren, de hoofdstad van Israël. 21Toen de koning van Israël hen zag, schreeuwde hij Elisa toe: ‘Moet ik hen neerslaan, heer? Zal ik hen doden?’ 22‘Natuurlijk niet,’ zei Elisa tegen hem, ‘u doodt toch ook geen mensen die gevangen zijn? Geef hun dus te eten en te drinken en laat hen dan weer vertrekken.’ 23Daarom maakte de koning een feestelijke maaltijd voor hen klaar en stuurde hen daarna terug naar hun koning. Na deze gebeurtenis deden de Syrische legerbenden geen invallen meer in het land Israël.
24Wat later mobiliseerde koning Benhadad van Syrië echter zijn leger en omsingelde Samaria. 25Daardoor ontstond een erge hongersnood in de stad, zodat na een lange periode van belegering een ezelskop voor achthonderdtachtig gram zilver werd verkocht en een derde liter duivenmest vijfenvijftig gram zilver opbracht.
26-30Op een dag, toen de koning van Israël een wandeling over de stadsmuur maakte, riep een vrouw hem toe: ‘Koning, help!’ ‘Als de Here u niet helpt, wat kan ik dan voor u doen?’ zei hij. ‘Ik kan u geen brood of wijn geven. Ik heb zelf ook niets. Maar wat is er eigenlijk aan de hand?’ Zij antwoordde: ‘Deze vrouw stelde kortgeleden voor mijn zoon op te eten en de dag daarna haar eigen zoon. Daarom hebben wij mijn zoon gekookt en hem opgegeten, maar toen ik de volgende dag zei: “Dood nu uw zoon, dan kunnen wij hem opeten,” had ze hem verborgen.’ Toen de koning dit hoorde, scheurde hij zijn kleren. De mensen die toekeken, zagen door de scheur die hij erin maakte, dat hij daaronder een rouwgewaad op zijn blote lichaam droeg. 31‘De Here mag mij doden, als ik Elisa niet vandaag nog laat onthoofden,’ zwoer de koning. 32Elisa woonde in zijn huis een bijeenkomst van de leiders van Israël bij, toen een boodschapper van de koning hem kwam vertellen dat hij bij de koning moest komen. Maar nog voordat de boodschapper verscheen, zei Elisa tegen de leiders: ‘Deze moordenaar heeft een man gestuurd om mij te onthoofden. Als hij er aankomt, sluit dan de deur en laat hem buiten staan, want zijn meester zal zich al snel bij hem voegen.’ 33Nog terwijl Elisa dit zei, kwam de boodschapper er aan, gevolgd door de koning. ‘De Here heeft deze ramp over ons gebracht,’ brieste de koning. ‘Waarom zou ik van Hem nog hulp verwachten?’
