1En klog søn lytter til sin fars formaning,
den oprørske nægter at blive sat i rette.
2Gode ord fører gode ting med sig,
falskhed fører kun til ufred.
3De, der tænker, før de taler, beskytter deres liv,
de, der taler uden at tænke, får problemer.
4De dovne har store planer, men opnår intet,
de flittige arbejder støt og ser resultater.
5De gudfrygtige hader al falskhed,
de gudløse handler skamløst.
6De oprigtige beskyttes af deres retskaffenhed,
de ondskabsfulde fældes af deres ondskab.
7Nogle giver sig ud for at være rige, men ejer dog intet,
andre lader som om de er fattige, men ejer store rigdomme.
8De rige frygter at blive kidnappet på grund af deres penge,
den bekymring har de fattige ikke.
9Den gudfrygtiges lys skinner klart,
den gudløses flamme blafrer og går ud.
10Stolthed fører kun til strid,
men at søge råd er tegn på visdom.
11Hvad der kommer let, går let,
men hårdt tjente penge holder man fast på.
12Bristede forhåbninger giver mismod,
men ønsker, der går i opfyldelse, giver livsmod.
13Den, der ikke vil vejledes, må bøde for sin dumhed,
den, der tager imod råd, får sin belønning.
14De vises råd er en livgivende kilde,
de, der tager ved lære, undgår mange fælder.
15Sund fornuft vinder respekt,
falskhed fører til undergang.
16Kloge folk tænker, før de taler,
tåben glimrer med sin dumhed.
17En upålidelig budbringer giver problemer,
en troværdig besked gør godt.
18Den, der ikke vil vejledes, ender i fattigdom og skam,
den, der accepterer at blive irettesat, opnår hæder og ære.
19At se en drøm gå i opfyldelse er en fryd for sjælen,
en tåbe kan ikke fordrage at opgive sin ondskab.
20Hvis du holder dig nær til de kloge, bliver du klog.
Hvis du holder dig til tåberne, bliver dit liv ødelagt.
21En synder overdænges med problemer,
en retsindig belønnes med succes.
22Den gudfrygtige efterlader en arv til sine børn,
synderens rigdom overtages af de retskafne.
23Selv om en fattig mands jord giver en god afgrøde,
mister han den, hvis der er lovløshed i landet.13,23 Teksten er uklar. En fattig mand var magtesløs og blev ofte udnyttet af de rige.
24Den, der sparer på riset, hader sin søn,
den, der elsker sin søn, tugter ham i tide.
25Den gudfrygtige kan spise sig mæt,
den onde mangler mad.
1Ang maalamon nga anak nagapamati kon ginatadlong sang iya amay ang iya pamatasan, pero ang nagayaguta nga anak wala nagapamati kon ginasaway.
2Ang tawo nga maayo ang iya mga ginahambal balusan sing maayo nga mga butang, pero ang maluibon nga tawo balusan sing pagpamintas.
3Ang nagabantay sa iya ginahambal nagahalong sang iya kabuhi, pero ang nagapataka lang kahambal ginalaglag niya ang iya kaugalingon.
4Kon matamad ang isa ka tawo, bisan ano pa ang iya ginahandom, indi gid niya ini maangkon, pero kon mapisan siya, maangkon niya ang sobra pa sa iya ginahandom.
5Ang matarong nga tawo indi gusto sang binutig, pero ang malaot nga tawo nagahimo sang makahuluya nga mga butang.
6Ang tawo nga wala sing kasawayan indi maano tungod sang iya matarong nga pagkabuhi, pero ang makasasala nga tawo malaglag tungod sang iya kalautan.
7May mga tawo nga nagapakuno-kuno nga manggaranon, pero imol gali. Kag may mga tawo man nga nagapakuno-kuno nga imol, pero manggaranon gali.
8Ang manggaranon nagabayad agod magawad ang iya kabuhi sa mga nagapahog sa iya, pero ang imol, wala sing may nagapahog sa iya.
9Ang kabuhi sang matarong nga tawo pareho sa suga nga nagasiga gid sing masanag, pero ang kabuhi sang malaot nga tawo pareho sa suga nga napatay.
10Sa sobra nga bugal, may mga tawo nga indi magpamati sang laygay, kag ini nagapaumpisa sing gamo. Kon gusto nila nga magmaalamon dapat magpamati sila sang laygay.
11Ang manggad nga nakuha sa malain nga paagi madali lang madula, pero ang manggad nga ginpangabudlayan nagadugang pa gid.
12Ang handom sang tawo nga wala matuman nagapaluya sa iya, pero ang iya handom nga natuman nagapabaskog kag nagapalipay sang iya kabuhi.13:12 nagapabaskog… kabuhi: sa literal, kahoy nga nagahatag sang kabuhi.
13Ang tawo nga nagasikway sa mga ginatudlo kag ginasugo sa iya magaantos, pero ang tawo nga nagatuman sini hatagan sang balos.
14Ang ginatudlo sang mga maalamon makapaayo kag makapalawig sang imo kabuhi,13:14 makapaayo… kabuhi: sa literal, tuburan nga nagahatag sang kabuhi. kag makapalikaw sa imo sa kamatayon.
15Ginatahod ang tawo nga may maayo nga panghunahuna. Ang maluibon nga tawo nagapadulong sa kalaglagan.13:15 nagapadulong sa kalaglagan: Amo ini sa Septuagint. Pero sa Hebreo, ang iya pagginawi magapadayon.
16Ang tawo nga nakahibalo magtimbang-timbang kon diin ang husto ukon indi nagahunahuna anay antes niya himuon ang isa ka butang, pero ang buang-buang iya wala nagahunahuna, gani ginapakita gid niya ang iya pagkabuang-buang.
17Ang malaot nga mensahero nagapagamo sa mga tawo, pero ang masaligan nga mensahero nagapaayo sang ila relasyon.
18Ang tawo nga indi magpatadlong sang iya pamatasan magaimol kag mahuy-an, pero ang nagapatadlong sang iya pamatasan padunggan.
19Daw ano kanami ang mabatyagan sang tawo kon matuman ang iya ginahandom; amo gani nga ang mga buang-buang indi man mag-untat sa paghimo sang kalautan.
20Kon mag-upod ka sa mga maalamon, mangin maalamon ka man, pero kon mag-upod ka sa mga buang-buang, magaantos ka.
21Magaabot ang kalaglagan sa mga makasasala bisan diin man sila magkadto, pero ang mga matarong iya balusan sang maayo nga mga butang.
22Ang manggad sang maayo nga tawo panublion sang iya mga kaapuhan, pero ang manggad sang makasasala panublion sang mga matarong.
23Bisan makapatubas sing bugana ang duta sang mga imol, indi sila makapulos sini tungod sa indi matarong nga ginahimo sang iban.
24Wala mo ginahigugma ang imo bata kon wala mo siya ginadisiplina. Kon ginahigugma mo siya, ginatadlong mo ang iya pamatasan.
25Ang mga matarong magakaon nga busog gid, pero ang mga malaot gutumon.
