Proverbes 3 – BDS & HLGN

La Bible du Semeur

Proverbes 3:1-35

La confiance en l’Eternel

1Mon fils, n’oublie pas l’éducation que je t’ai donnée

et que ton cœur retienne mes préceptes,

2car ils rallongeront tes jours et ajouteront des années à la durée de ta vie

et t’assureront le bonheur.

3Que l’amour et la fidélité ne te fassent jamais défaut ;

attache-les autour de ton cou, grave-les sur les tablettes de ton cœur,

4et tu obtiendras la faveur de Dieu et des hommes,

tu auras la réputation d’être un homme de bon sens.

5Mets ta confiance en l’Eternel de tout ton cœur,

et ne te repose pas sur ta propre intelligence.

6Tiens compte de lui pour tout ce que tu entreprends,

et il te conduira sur le droit chemin.

7Ne te prends pas pour un sage,

crains l’Eternel et détourne-toi du mal3.7 Cité en Rm 12.16..

8Ce sera une bonne médecine qui t’assurera la santé du corps

et la vitalité de tout ton être.

9Honore l’Eternel en lui donnant une part de tes biens

et en lui offrant les prémices de tous tes revenus.

10Alors tes greniers regorgeront de nourriture

et tes cuves déborderont de vin.

11Mon fils, si l’Eternel te corrige, n’en fais pas fi,

s’il te reprend, ne t’impatiente pas3.11 Les v. 11-12 sont cités en Hé 12.5-6 ; voir Jb 5.17 ; 1 Co 11.32.,

12car c’est celui qu’il aime que l’Eternel reprend,

agissant avec lui comme un père avec l’enfant qu’il chérit.

Un trésor sans prix

13Heureux l’homme qui a trouvé la sagesse !

Heureux celui qui acquiert l’intelligence !

14Acquérir la sagesse vaut mieux que gagner beaucoup d’argent.

Les avantages qu’elle donne sont plus précieux que l’or le plus fin.

15Elle a plus de prix que les perles,

et aucun trésor que tu pourrais désirer n’égale sa valeur3.15 Voir 2.4..

16La sagesse t’offre, dans sa main droite, une longue vie,

et dans sa main gauche, la richesse et la considération.

17Les voies dans lesquelles elle conduit sont agréables,

tous ses chemins convergent vers le bonheur.

18La sagesse est un arbre de vie3.18 Voir 11.30 ; Gn 2.9. pour ceux qui s’attachent à elle,

et ceux qui savent la garder sont heureux3.18 Voir 4.10, 13 ; 9.11 ; 13.14 ; Ec 7.12..

19C’est avec la sagesse que l’Eternel a fondé la terre,

et avec l’intelligence qu’il a disposé le ciel.

20Par sa science, il a fait jaillir l’eau des sources

et ordonné aux nuages de répandre la rosée.

21Mon fils, garde les yeux fixés

sur la sagesse et la réflexion, retiens-les,

22car elles t’apporteront la vie,

elles seront une parure pour ton cou.

23Alors tu iras ton chemin en toute sécurité,

sans trébucher.

24Quand tu te coucheras, tu n’éprouveras aucune crainte,

et ton sommeil sera paisible,

25tu n’auras pas à redouter un désastre imprévu,

ni la ruine qui ne manquera pas de fondre sur les méchants ;

26car l’Eternel sera ton assurance,

il gardera ton pied de tout piège.

L’amour du prochain

27Si tu en as le moyen, ne refuse pas de faire du bien à celui qui est dans le besoin,

28ne dis pas à ton prochain :

« Va-t’en et reviens plus tard,

demain je te donnerai »,

alors que tu peux le faire tout de suite.

29Ne manigance rien de mal contre ton prochain,

alors qu’il vit sans défiance près de toi.

30Ne cherche pas querelle à quelqu’un sans raison

alors qu’il ne t’a fait aucun mal.

31N’envie pas les violents

et n’adopte aucun de leurs procédés,

32car l’Eternel a en horreur les gens pervers,

mais il réserve son intimité aux hommes droits.

33La malédiction de l’Eternel pèse sur la maison du méchant,

mais il bénit la demeure des justes.

34Il se moque des moqueurs,

mais il accorde sa faveur aux humbles3.34 Cité en Jc 4.6 ; 1 P 5.5 d’après l’ancienne version grecque..

35L’honneur sera la part des sages,

mais les insensés porteront la honte.

Ang Pulong Sang Dios

Hulubaton 3:1-35

Dugang nga Kaayuhan sang Kaalam

1Anak, indi gid pagkalimti ang ginatudlo ko sa imo; tipigi sa imo tagipusuon ang mga ginasugo ko sa imo, 2kay makapalawig ini kag makapauswag sang imo kabuhi. 3Magpabilin ka nga maayo kag matutom; indi ina pagdulaa kundi huptan mo gid sa imo tagipusuon.3:3 indi… tagipusuon: sa literal, ihigot ina sa imo liog kag isulat sa imo tagipusuon. 4Kon himuon mo ini, maluyag sa imo ang Dios kag ang mga tawo, kag mangin maayo ang pagtulok nila sa imo.

5Magsalig ka sa Ginoo sa bug-os mo nga tagipusuon, kag indi ka magsalig sa imo kaugalingon nga kaalam. 6Dumduma ang Ginoo sa tanan mo nga ginahimo, kag tuytuyan niya ikaw sa husto nga dalan. 7Indi ka maghunahuna nga maalam ka na gid kundi magtahod ka sa Ginoo, kag indi ka maghimo sang malain. 8Kay makapaayo kag makapabaskog ina sa imo lawas. 9Padunggi ang Ginoo sa imo mga pagkabutang, pareho halimbawa sa paghalad sa iya sang una nga parte sang tanan mo nga patubas. 10Kon himuon mo ini, magasulubra ang mga patubas sa imo mga bodega kag ang duga sang ubas sa imo mga suludlan.

11Anak, indi pagpakalaina ang pagdisiplina sang Ginoo sa imo.3:11 pagdisiplina sang Ginoo sa imo: ukon, pagtadlong sang Ginoo sa imo pamatasan. Indi maglain ang imo buot kon ginasabdong ka niya. 12Kay ginadisiplina sang Ginoo ang iya mga ginapalangga pareho sang ginahimo sang isa ka amay sa iya anak nga iya ginakalipay.

13Bulahan ang tawo nga nakaangkon sang kaalam kag pag-intiendi. 14Kay mas mapuslanon pa ini sang sa pilak kag bulawan, 15kag mas bilidhon pa sang sa mga alahas.3:15 alahas: Indi klaro ang buot silingon sang Hebreo sini. Kag wala gid sing bisan ano nga butang nga imo ginahandom nga makatupong sini. 16Makapalawig kag makapauswag ini sang imo kabuhi, kag makahatag man sa imo sang kadungganan. 17Makabulig gid ini sa imo kabuhi kag makapaayo sang imo kahimtangan. 18Bulahan ang tawo nga nagapabilin nga maalamon; ang kaalam makapaayo kag makapalawig sang iya kabuhi.3:18 makapaayo… kabuhi: sa literal, kahoy nga nagahatag sang kabuhi.

19-20Paagi sa kaalam kag ihibalo, gintuga sang Ginoo ang kalibutan kag ang kalangitan, kag nagkalabukas ang mga tuburan kag naghatag ang mga panganod sang ulan.

21Anak, tipigi gid ang imo kaalam kag ihibalo sa pagdesisyon sing husto. Indi pagpabay-i nga madula ini sa imo. 22Kay makahatag ini sa imo sang malawig kag matahom nga kabuhi. 23Kag magakabuhi ka nga luwas sa katalagman kag indi ka maano. 24Makatulog ka nga mahamuok, nga wala sing may ginakahadlukan. 25Gani indi ka dapat mahadlok kon gulpi lang nga mag-abot ang makahaladlok nga mga hitabo, ukon kon laglagon na ang mga malaot, 26kay makasalig ka nga bantayan ka sang Ginoo; ilikaw niya ikaw sa katalagman.

27Buligi ang mga dapat buligan kon masarangan mo man lang. 28Indi na pagpabuwasi ang pagbulig sa imo isigkatawo kon mabuligan mo man lang siya subong.

29Indi ka magplano sing malain kontra sa imo isigkatawo nga nagasalig sa imo bilang iya kaingod.

30Indi ka magpakigbais sa imo isigkatawo sa wala sing kabangdanan, labi na kon wala man lang siya sing may nahimo nga malain sa imo.

31Indi ka magkahisa sa mapintas nga tawo ukon magsunod sa iya mga ginahimo. 32Kay ginakangil-aran sang Ginoo ang mga balingag, pero nagasalig siya sa nagakabuhi sing husto.

33Ginapakamalaot sang Ginoo ang panimalay sang mga malaot, pero ginapakamaayo niya ang panimalay sang mga matarong.

34Ginatamay niya ang nagapangtamay, pero ginakaluoyan niya ang mapainubuson.

35Ang mga maalamon padunggan, pero ang mga buang-buang pakahuy-an.