Proverbes 25 – BDS & HLGN

La Bible du Semeur

Proverbes 25:1-28

Deuxième recueil des proverbes de Salomon

1Voici encore des proverbes de Salomon. Ils ont été recueillis par les fonctionnaires d’Ezéchias, roi de Juda25.1 Voir l’introduction..

2La gloire de Dieu, c’est de tenir certaines choses cachées,

la gloire du roi, c’est de s’enquérir soigneusement des choses.

3Vous ne pénétrerez pas le cœur d’un roi,

pas plus que vous ne pourrez mesurer la hauteur du ciel ou sonder les profondeurs de la terre.

4Elimine de l’argent les scories,

l’orfèvre pourra le travailler pour en faire un vase.

5Elimine de l’entourage du roi les méchants,

son autorité s’affermira par la justice.

6Ne fais pas l’important devant le roi,

et ne te mets pas à la place des grands25.6 Pour les v. 6-7, voir Lc 14.8-10..

7Il vaut mieux qu’on te dise :

« Viens te mettre à cette place d’honneur »

que de te voir humilié devant les nobles.

8Ne te hâte pas de t’engager dans un procès,

tu t’exposerais à ne plus savoir quoi faire par la suite

si quelqu’un d’autre te confondait.

9Plaide ta cause contre ton prochain,

mais ne va pas révéler les confidences d’un autre,

10sinon, il pourrait l’apprendre et t’injurier,

sans que tu puisses rattraper tes propos.

11Des paroles prononcées bien à propos

sont comme des pommes d’or avec des ciselures d’argent.

12Un avertissement donné par une personne sage et reçu d’une oreille attentive

est comme un anneau d’or et une parure d’or fin.

13Comme la fraîcheur de la neige au fort de la moisson25.13 Il ne neige pas au temps de la moisson en Israël. Pour les uns, il s’agirait de la neige du mont Hermon dont on se serait servi pour rafraîchir les boissons, pour d’autres d’une simple comparaison entre une boisson en temps chaud aussi fraîche que la neige et le messager fidèle.,

tel est un messager fidèle pour celui qui l’envoie :

il réconforte son maître.

14Qui se vante de sa libéralité sans rien donner

fait penser au nuage amené par le vent et qui n’apporte pas la pluie.

15Avec de la patience, on persuade un dirigeant,

tout comme une langue douce peut briser un os.

16Si tu trouves du miel, n’en mange que ce qui te suffit,

car si tu en prends trop, tu le rejetteras.

17Ne va pas trop souvent chez ton ami,

de peur qu’il se lasse de toi et te prenne en haine.

18L’homme qui porte un faux témoignage contre son prochain

est comme une massue, une épée et une flèche acérée.

19Se fier à un homme déloyal au jour du malheur,

c’est comme se fier à une dent branlante ou à un pied chancelant.

20Entonner des chansons pour une personne affligée,

c’est comme lui enlever son habit par un jour de froid

ou verser du vinaigre sur du salpêtre25.20 Selon le texte hébreu traditionnel. L’ancienne version grecque a : sur une plaie..

21Si ton ennemi a faim, donne-lui à manger,

s’il a soif, donne-lui à boire25.21 Les v. 21-22 sont cités en Rm 12.20..

22Ce sera comme si tu lui mettais des charbons ardents sur sa tête25.22 Pour certains, image du châtiment (Ps 140.11), pour d’autres, du remords cuisant qui pousse à reconnaître son péché.,

et l’Eternel te le rendra.

23Une langue dissimulatrice engendre des visages irrités25.23 Ceux des personnes qui s’aperçoivent que leurs secrets ont été trahis et leur renom terni.

aussi sûrement que le vent du nord enfante la pluie.

24Mieux vaut habiter dans un coin sur un toit en terrasse

que de partager la maison d’une femme querelleuse.

25Une bonne nouvelle venant d’un pays lointain fait du bien,

comme de l’eau fraîche à une personne altérée.

26Un juste qui se laisse ébranler devant le méchant

est comme une source aux eaux troubles ou une fontaine polluée.

27Il n’est pas bon de manger beaucoup de miel,

mais étudier des choses importantes voilà ce qui est important25.27 Autre traduction : ni de rechercher trop d’honneurs..

28Qui ne sait pas se dominer

est comme une ville démantelée qui n’a plus de remparts.

Ang Pulong Sang Dios

Hulubaton 25:1-28

Ang Iban pa nga mga Hulubaton ni Solomon

1Ari pa gid ang iban nga mga hulubaton ni Solomon nga ginkopya sang mga tinawo ni Haring Hezekia sang Juda:

2Ginapadunggan naton ang Dios tungod sa mga butang nga wala niya ginapahayag sa aton; pero ginapadunggan naton ang mga hari tungod sa mga butang nga ginapahayag nila sa aton.

3Subong nga indi matakos ang kataason sang langit kag ang kadalumon sang duta, indi man matungkad ang hunahuna sang mga hari.

4Kinahanglan nga kuhaon anay ang mga nagasimbog sa pilak antes ini pormahon sang platero. 5Kinahanglan nga pahalinon ang malaot nga mga katawhan25:5 mga katawhan: ukon, mga opisyal; ukon, mga manuglaygay. sang hari, kag magapadayon ang iya ginharian nga may pagkamatarong.

6Kon ara ka sa atubangan sang hari, indi pagkabiga ang imo kaugalingon nga daw si sin-o ka na gid paagi sa pagpungko upod sa dungganon nga mga tawo. 7Mas maayo kon hambalan ka sang hari nga magpungko didto sang sa hambalan ka niya nga maghalin, kag mahuy-an ka sa atubangan sang dungganon nga mga tawo.

8Indi ka magpadasodaso sa pagsugid sa korte sang imo nakita. Kay kon mapamatud-an sang isa ka saksi nga sala ikaw, ano na lang ang imo himuon?

9Kon may ginabaisan kamo sang imo kilala, baisi lang ninyo, pero indi ninyo pag-ipanugid ang sekreto sang kada isa sa inyo. 10Kay kon mahibaluan ini sang iban, basi pakahuy-an nila kamo, kag ang inyo reputasyon maguba hasta san-o.

11Kon ang imo ginahambal nagakabagay sa okasyon, matahom ini pareho sa bulawan nga mga mansanas sa pilak nga suludlan.

12Ang pagsabdong sang maalamon nga tawo sa isa ka tawo nga luyag magpamati mas bilidhon pa sang sa mga alahas nga bulawan.

13Ang masaligan nga mensahero makapanami sang balatyagon sang nagsugo sa iya, pareho sa mabugnaw nga tubig kon tig-ilinit.

14Ang tawo nga wala nagatuman sa iya promisa pareho sa gal-om kag hangin nga wala nagadala sang ulan.

15Ang pagpasensya kag ang malulo nga paghambal makahaylo sa mga manugdumala kag bisan sa mga matig-a sang tagipusuon.

16Indi ka magpatama sing kaon sang dugos kay basi kon magsululuka ka. 17Pareho man kon magsagi ka bisita sa imo kaingod, basi kon matak-an siya kag maugot sa imo.

18Ang tawo nga nagasaksi sing butig kontra sa iya isigkatawo makahalit pareho sa espada, inuglampos, kag pana.

19Ang pagsalig sa tawo nga indi masaligan sa tion sang kalisod wala sing pulos pareho sa guba nga ngipon ukon bali nga tiil.

20Kon ginakantahan mo sing malipayon ang tawo nga ara sa puwerte nga kalisod, pareho lang nga ginaubahan mo siya sang bayo sa panahon sang tigtulugnaw ukon ginabutangan mo sang langgaw ang iya pilas.

21Kon ang imo kaaway ginagutom, pakauna; kon ginauhaw, paimna. 22Kay kon himuon mo ini mahuya siya sa iya ginahimo sa imo,25:22 mahuya siya sa iya ginahimo sa imo: sa literal, magatumpok ka sang baga sa iya ulo. kag ang Ginoo magabalos sa imo.

23Subong nga ang habagat nagadala sang ulan, ang kutsokutso nagadala sang kaakig.

24Mas maayo pa nga mag-estar sa atop sang balay25:24 Tan-awa ang footnote sa 21:9. sang sa mag-estar sa sulod sang balay upod sa asawa nga palaaway.

25Ang maayong balita halin sa malayo nga lugar pareho sa mabugnaw nga tubig nga makapaumpaw sa tawo nga ginauhaw.

26Ang matarong nga tawo nga nagapasugot sa malaot nga tawo pareho sa malubog nga tuburan ukon mahigko nga bubon.

27Indi maayo ang sobra nga pagkaon sang dugos, amo man ang pagtinguha nga dayawon ka lang permi sang mga tawo.

28Ang tawo nga indi makapugong sang iya kaugalingon dali lang malaglag pareho sa isa ka siyudad nga wala sing pader.