Proverbes 24 – BDS & HLGN

La Bible du Semeur

Proverbes 24:1-34

1Ne porte pas envie à ceux qui font le mal

et ne recherche pas leur compagnie,

2car ils ne songent qu’à détruire

et ils ne parlent que de nuire.

3C’est par la sagesse qu’on construit une maison,

et par l’intelligence qu’on la rend solide.

4C’est grâce au savoir que les chambres se remplissent

de toutes sortes de biens précieux et agréables.

5Un homme sage est un homme fort,

qui a de la connaissance accroît sa force.

6En effet, c’est par une bonne stratégie que tu gagneras la bataille,

et la victoire s’acquiert grâce à un grand nombre de conseillers.

7Pour l’insensé, la sagesse est trop élevée ;

c’est pourquoi, il n’ouvre pas la bouche dans l’assemblée aux portes de la ville24.7 Lieu où se jugeaient les causes et où l’on discutait des intérêts de la cité..

8Qui projette de faire le mal

aura la réputation d’être un intrigant.

9Les machinations insensées sont coupables,

et le moqueur se rend odieux.

10Si tu te laisses abattre au jour de l’adversité,

ta force est bien peu de chose.

11Délivre ceux que l’on entraîne à la mort

et sauve ceux qui chancellent et vont se faire tuer.

12Car si tu dis : « Je ne le savais pas »,

celui qui sait ce qui se passe au fond des cœurs, ne discerne-t-il pas, lui ?

Oui, celui qui protège ta vie le sait,

et il rendra à chacun selon ses actes.

13Mon fils, mange du miel, car c’est bon,

ton palais appréciera la douceur de ce qui coule des rayons.

14De même, connais la sagesse, c’est bon pour toi ;

si tu la trouves, il y a de l’avenir pour toi,

et ton espérance ne sera pas déçue.

15Ne tends pas de piège, comme un méchant, contre la maison du juste

et ne détruis pas sa demeure,

16car même si le juste tombe sept fois, il se relèvera,

alors que les méchants s’effondrent dans le malheur.

17Si ton ennemi tombe, ne t’en réjouis pas ;

que ton cœur ne jubile pas s’il s’effondre,

18car l’Eternel le verrait d’un mauvais œil

et sa colère risquerait de se détourner de lui.

19Ne t’irrite pas au sujet de ceux qui font le mal

et n’envie pas les méchants,

20car ceux qui font le mal n’ont pas d’avenir,

et la vie des méchants s’éteindra.

21Crains l’Eternel, mon fils, ainsi que le roi.

Ne t’associe pas à ceux qui veulent tout bouleverser24.21 Autre traduction : à des gens de haut rang.,

22car leur ruine viendra de façon soudaine,

et qui sait quel malheur l’Eternel et le roi peuvent leur causer ?

Autres proverbes des sages

23Voici encore des proverbes émanant des sages :

la partialité, en justice, est une mauvaise chose.

24Un juge qui dit à un criminel : « Tu es innocent »

s’attire la malédiction des foules et l’indignation des gens,

25mais ceux qui le condamnent s’en trouveront bien

et ils obtiendront une belle bénédiction.

26Qui répond honnêtement

donne une preuve de son amitié.

27Assure ton travail au-dehors,

prépare bien tes champs,

après cela, tu pourras bâtir ta maison.

28Ne témoigne pas sans raison contre ton prochain,

et ne trompe pas par tes paroles.

29Ne dis pas : « Je le traiterai comme il m’a traité,

je rendrai à cet homme selon ce qu’il a fait. »

Le salaire de la paresse

30J’ai passé près du champ d’un paresseux

et le long du vignoble d’un homme sans courage,

31et voici que les orties avaient tout envahi,

les ronces recouvraient le sol

et le muret de pierres était en ruine.

32En voyant cela, je me suis mis à réfléchir

et j’ai tiré une leçon de ce que j’ai observé :

33« Je vais juste faire un petit somme, dis-tu, juste un peu m’assoupir,

rien qu’un peu croiser les mains et rester couché un instant24.33 Pour les v. 33-34, voir 6.10-11. »,

34mais pendant ce temps, la pauvreté s’introduit chez toi comme un rôdeur,

et la misère comme un pillard.

Ang Pulong Sang Dios

Hulubaton 24:1-34

‒19‒

1Indi ka magkahisa sa mga malaot ukon maghandom nga magpakig-abyan sa ila. 2Kay ang ila lang ginahunahuna kag ginahambal amo ang pagpamintas sa iban.

‒20‒

3-4Kon maalamon ka, mapundar kag mapauswag mo ang imo panimalay.

‒21‒

5Dako gid ang mabulig sang maalamon nga mga tawo sa pagdugang sang ikasarang sang mga mangangaway, 6kay kinahanglan ang ila mga laygay sa pagpakig-away. Kag mas dako ang tsansa nga magdaog kon madamo ang mga manuglaygay.

‒22‒

7Indi matungkad sang buang-buang nga tawo ang kaalam. Wala siya sing may mahambal kon importante na nga mga butang ang ginaestoryahan.

‒23‒

8Ang tawo nga nagaplano permi sang malain kilalahon nga manugpadihot sing kalainan. 9Sala ang bisan ano nga ginapahito sang buang-buang nga tawo, kag ginakangil-aran sang mga tawo ang nagapangyaguta.

‒24‒

10Kon madulaan ka sang paglaom sa tion sang kalisod, nagapakita lang nga maluya ka.

‒25‒

11Indi ka magpabaya sa pagluwas sa mga tawo nga wala sing sala nga ginsentensyahan nga patyon. 12Mahimo nga magsiling ka nga wala ka nakahibalo parte sini. Pero nahibaluan sang Dios kon nagasugid ka sang matuod ukon wala, kay nagabantay siya sa imo kag nakahibalo siya kon ano gid ang ara sa imo hunahuna. Pagabalusan ka niya suno sa imo binuhatan.

‒26‒

13-14Anak, subong nga ang dugos matam-is kag maayo para sa imo, amo man ang kaalam. Kay kon maalamon ka, may maayo ka nga palaabuton kag indi mapaslawan ang imo mga ginahandom.

‒27‒

15Indi ka magpareho sa malaot nga tawo, nga nagatiid sa pagsalakay sa elistaran sang matarong nga tawo. 16Kay bisan makapito pa malaglag ang matarong nga tawo, makabangon man siya gihapon. Pero kon ang malaot ang malaglag, indi na siya makabangon pa.

‒28‒

17Indi ka magkalipay kon malaglag ang imo kaaway. 18Makita sang Ginoo kon nagakalipay ka, kag indi niya maluyagan ina; kag untatan na lang niya ang pagsilot sa imo kaaway.

‒29‒

19Indi ka mag-ugtas ukon magkahisa sa malaot nga mga tawo, 20kay wala sila sing maayo nga palaabuton kag mangin pareho sila sa suga nga napatay.

‒30‒

21Anak, tahura ang Ginoo kag ang hari. Indi ka magpakig-upod sa mga tawo nga nagarebelde sa ila, 22kay wala ka kahibalo kon ano nga kalaglagan ang himuon gilayon sang Ginoo ukon sang hari sa ila.

Dugang pa nga mga Hulubaton

23Ari pa gid ang iban nga mga hulubaton sang maalamon nga mga tawo:

Indi maayo nga may pinilian ka sa paghukom. 24Kon hilwayon mo ang nakasala, sumpaon ka kag kaugtan sang mga tawo. 25Pero kon silutan mo ang nakasala, pakamaayuhon ka kag magauswag ka pa.

26Ang indi binutig nga sabat tanda sang matuod-tuod nga pag-abyanay.

27Preparaha anay ang imo palangabuhian, pareho abi sang imo talamnan, antes ka magpundar sang pamilya.24:27 magpundar sang pamilya: ukon, magpatindog sang balay.

28Indi ka magsaksi kontra sa imo isigkatawo sa wala sing kabangdanan, ukon magsugid sang indi matuod parte sa iya. 29Indi ka magsiling, “Balusan ko siya sa iya ginhimo sa akon. Himuon ko man sa iya ang iya ginhimo sa akon.”

30Nag-agi ako sa talamnan sang isa ka matamad nga tawo nga wala sing pag-intiendi. 31Puno na ini sang mga hilamon kag tunukon nga mga kahoy-kahoy, kag guba ang pulopader sini. 32Sang makita ko ini, ginhunahuna ko sing maayo, kag nakuha ko ini nga leksyon: 33Pahuway-huway kag piyong-piyong ka pa gamay, ikaw nga matamad, 34kag magaabot gulpi sa imo ang kinawad-on nga pareho sa armado nga tulisan.