Proverbes 23 – BDS & HLGN

La Bible du Semeur

Proverbes 23:1-35

1Si tu es à table avec un dirigeant,

considère bien qui tu as devant toi23.1 Autre traduction : ce que tu as devant toi. !

2Réfrène ton appétit si tu es un glouton,

3ne te laisse pas tenter par ses bons plats,

car il se pourrait que ces mets soient décevants.

4Ne t’épuise pas pour t’enrichir,

refuse même d’y penser23.4 Autre traduction : aie l’intelligence de t’arrêter. !

5A peine as-tu fixé tes regards sur la fortune

que, déjà, elle s’est évanouie,

car elle se fait des ailes et s’envole comme l’aigle en plein ciel.

6Ne te laisse pas inviter par quelqu’un qui te regarde d’un mauvais œil,

et ne convoite pas ses bons plats,

7car, au fond de lui, il est calculateur.

« Mange et bois », te dira-t-il,

mais son cœur n’est pas avec toi.

8Le morceau que tu as mangé, tu devras le rendre,

et c’est en pure perte que tu auras tenu des propos aimables.

9Ne parle pas à un insensé,

il mépriserait le bon sens de tes paroles.

10Ne déplace pas les anciennes bornes

et n’empiète pas sur les champs des orphelins23.10 Pour les v. 10-11, voir Dt 19.14 ; Pr 15.25 ; 22.28.,

11car ils ont un puissant protecteur

qui défendrait leur cause contre toi.

12Ouvre ton cœur à l’instruction,

et tes oreilles à l’enseignement porteur de connaissance.

13N’hésite pas à corriger le jeune enfant ;

si tu lui donnes des coups de bâton, il n’en mourra pas.

14Bien plutôt, par des coups de bâton,

tu le sauveras du séjour des morts.

15Mon fils, si tu acquiers de la sagesse, mon cœur à moi aussi s’en réjouira.

16Quand tu parleras avec droiture, du fond de mon être, j’exulterai.

17N’envie pas le sort de ceux qui font le mal

mais en tout temps, crains l’Eternel.

18Car il y aura un avenir pour toi

et ton espérance ne sera pas déçue.

19Ecoute-moi bien, mon fils, et deviens sage,

sois maître de la direction que tu prends.

20N’imite pas les ivrognes,

ni ceux qui se gavent de viande,

21car l’ivrogne et le gourmand tombent dans la misère,

et ceux qui somnolent seront bientôt vêtus de haillons.

22Ecoute ton père, qui t’a donné la vie,

et ne méprise pas ta mère devenue âgée.

23Acquiers la vérité, la sagesse, l’instruction et le discernement,

et ne t’en dessaisis pas.

24Le père d’un juste est au comble de la joie,

qui a donné la vie à un fils sage s’en réjouit.

25Puissent ton père et ta mère se réjouir à ton sujet !

Donne cette joie à celle qui t’a mis au monde.

La femme immorale

26Mon fils, fais-moi confiance

et apprécie la conduite que tu me vois tenir23.26 Selon le texte hébreu traditionnel. En suivant une ancienne tradition de scribes qui préconise l’inversion de deux lettres et les versions anciennes, on obtient le sens : et observe ma conduite.,

27car la prostituée est une fosse profonde,

et la femme immorale un puits étroit23.27 Voir 5.5..

28Comme un brigand, elle se tient aux aguets

et elle amène bien des hommes à être infidèles.

L’ivrogne

29Pour qui les : « Hélas, malheur à moi ! » ?

Pour qui les querelles ? Pour qui les plaintes ?

Pour qui les plaies inutiles ?

Pour qui les yeux rouges ?

30Pour ceux qui s’attardent à boire du vin,

pour ceux qui sont en quête de vin parfumé23.30 Voir 9.2 et note..

31Ne couve pas de tes regards le vin vermeil

quand il brille de son éclat dans la coupe :

il descend si aisément,

32mais finit par mordre comme un serpent

et te piquer comme une vipère.

33Tes yeux verront alors des choses étranges

et tu laisseras échapper des paroles incohérentes,

34tu auras l’impression d’être couché en pleine mer,

ballotté comme un matelot en haut d’un mât.

35« On me frappe, diras-tu, mais je n’ai pas mal,

on m’a roué de coups, je n’ai rien senti.

Quand me réveillerai-je ? Il faudra que je trouve encore quelque chose à boire. »

Ang Pulong Sang Dios

Hulubaton 23:1-35

‒6‒

1Kon magkaon ka upod sa isa ka pangulo, magbantay ka gid sa imo hulag. 2Kon palakaon ka, punggi ang imo kaugalingon. 3Indi ka magkaibog sa manamit nga pagkaon nga ginhanda niya, kay basi kon ginatilawan lang niya ang imo pagginawi.

‒7‒

4Indi pagpakapuyi ang imo kaugalingon sa sobra nga pagpaninguha nga magmanggaranon. Sa baylo, punggi ang imo kaugalingon kag hunahunaa kon ano ang husto. 5Ang kuwarta madula sa isa lang ka pamisok, nga daw sa may pakpak kag nagalupad palayo pareho sa agila.

‒8‒

6Indi ka magkaon ukon magkaibog sa pagkaon nga ginhanda sang kuripot nga tawo, bisan manamit pa ini. 7Kay ang tawo nga pareho sina nagabantay kon ano kadamo ang imo ginakaon.23:7 Kay… ginakaon: Indi klaro ang buot silingon sang Hebreo sini. Nagasiling siya, “Sige, kaon pa.” Pero ato gali indi tinagipusuon ang iya pagsiling. 8Gani iluad mo ang imo kinaon kag mangin wala sing pulos ang imo mga pagdayaw sa iya.

‒9‒

9Indi ka magpakigsugilanon sa mga buang-buang, kay bisan may kaalam pa ang imo ginahambal wala lang gihapon ini sing pulos para sa ila.

‒10‒

10Indi mo pag-agawon ang duta sang mga ilo paagi sa paghalin sang mga muhon sini nga dugay na. 11Kay ang Ginoo amo ang ila gamhanan nga manugdepensa. Siya ang magaapin sa ila kontra sa imo.

‒11‒

12Magpamati ka kon ginatadlong ang imo pamatasan agod makatuon ka.

‒12‒

13-14Indi ka magpabaya sa pagdisiplina sang imo bata. Ang paghanot indi makapatay sa iya, kundi makaluwas pa gani sa iya sa kamatayon.

‒13‒

15-16Anak, malipay gid ako kon mangin maalamon ka kag nagahambal sing husto.

‒14‒

17Indi ka magkahisa sa mga makasasala kundi magtahod ka permi sa Ginoo. 18Kag sigurado gid nga may maayo ka nga palaabuton, kag indi mapaslawan ang imo mga ginahandom.

‒15‒

19Anak, magpamati ka sa mga ginatudlo ko sa imo. Magmaalamon ka kag sunda ang husto nga dalan. 20-21Indi ka magpareho23:20-21 magpareho: ukon, mag-upod. sa mga palahubog kag palakaon, kay ina nga klase sang mga tawo dali mag-imol. Sagi lang sila katulog, gani sa ulihi magabayo na lang sila sang lapat.

‒16‒

22Magpamati ka sa imo ginikanan nga naghatag sa imo sang kabuhi, kag indi sila pagpakalaina kon tigulang na sila. 23Tinguhai nga makabaton ka sang kamatuoran, kaalam, pagtadlong sa imo pamatasan, kag pag-intiendi. Kag indi mo gid ini pag-ibaylo sa bisan ano nga butang. 24-25Magakalipay gid ang imo ginikanan kon matarong kag maalamon ka. Igakalipay nila nga sila ang imo amay kag iloy.

‒17‒

26Anak, pamatii ako sing maayo, kag sunda ang akon pagkabuhi. 27Kay ang babayi nga nagabaligya sang iya lawas makahalit sa imo pareho sa madalom kag makitid nga buho. 28Pareho siya sa tulisan nga nagahulat sang mabiktima, kag siya ang kabangdanan sang pagluib sang madamo nga mga bana sa ila mga asawa.

‒18‒

29Sin-o ang tawo nga miserable, nagapangaway, nagareklamo, nagakapilasan nga sarang niya kuntani malikawan, kag nagapalamula ang iya mata? 30Siya amo ang tawo nga palahubog, nga mahilig magtilaw sang sari-sari nga ilimnon. 31Indi ka magpaganyat sa maisog nga bino, nga kanami tulukon sa baso kag suwabe imnon. 32Kay kon mahubog ka na, magalain ang imo pamatyag, nga daw sa ginkagat ka sang dalitan nga man-og. 33Kag bisan ano na lang ang imo makita, kag indi ka makahunahuna sing maayo. 34Ang pamatyag mo daw ara ka sa tunga sang lawod nga nagahigda sa ibabaw sang palo23:34 palo: malaba nga kahoy nga sa diin naangot ang layag sang barko. sang barko. 35Magasiling ka, “May naglampos kag nagsumbag sa akon, pero wala lang ako kabatyag. San-o pa ako maumpawan agod makainom ako liwat?”