1Mieux vaut n’avoir qu’un croûton de pain sec et vivre dans la tranquillité
que dans une maison où l’on festoie beaucoup tout en se querellant.
2Le serviteur intelligent gouvernera le fils indigne
et recevra sa part d’héritage avec les frères.
3Le creuset épure l’argent, et le four l’or,
mais les cœurs, c’est l’Eternel qui les éprouve.
4Qui fait le mal écoute les propos des gens malfaisants,
et le menteur prête l’oreille aux langues malveillantes.
5Se moquer du pauvre c’est outrager son Créateur,
qui se réjouit du malheur d’autrui ne restera pas impuni.
6La couronne des vieillards, ce sont leurs petits-enfants,
et la fierté des fils, ce sont leurs pères.
7Un langage distingué ne convient pas à l’insensé,
combien moins le mensonge à un homme de haut rang.
8Dans l’esprit de ceux qui l’utilisent, le pot-de-vin agit comme une pierre magique :
quoi qu’ils entreprennent, il doit leur assurer le succès.
9Qui veut se faire aimer, pardonne les torts qu’il a subis :
les rappeler divise les amis.
10Un reproche a plus d’effet sur un homme avisé
que cent coups de bâton administrés à un insensé.
11Le méchant ne recherche que la rébellion,
mais c’est un messager sans pitié qui sera envoyé contre lui.
12Mieux vaut tomber sur une ourse privée de ses petits
que de rencontrer un insensé en proie à sa folie17.12 Voir 2 S 17.8 ; Os 13.8..
13Si quelqu’un rend le mal pour le bien,
le malheur ne quittera plus sa demeure.
14Commencer une querelle, c’est ouvrir une brèche dans une digue,
c’est pourquoi : abandonne la partie avant qu’éclate la dispute.
15Qui acquitte le coupable, qui condamne le juste,
sont tous deux en horreur à l’Eternel.
16A quoi sert l’argent dans les mains d’un insensé ?
Peut-il acheter la sagesse quand il n’a pas de bon sens ?
17Un ami aime en tout temps
et le frère est né pour le jour où l’on se trouve dans l’adversité.
18Seul un homme dépourvu d’intelligence s’engage17.18 Voir 6.1 et note.
et se porte garant des dettes d’autrui.
19Aimer les querelles, c’est aimer le péché ;
qui fait l’important17.19 En hébreu : qui surélève sa porte, par orgueil, soit pour avoir une maison plus grande que les autres, soit, au figuré, pour s’élever au-dessus des autres., cherche sa ruine.
20L’homme au cœur tortueux ne trouvera pas le bonheur,
qui manie une langue perfide tombera dans le malheur.
21Qui donne naissance à un fils insensé en aura du chagrin,
et le père d’un sot n’aura pas de quoi se réjouir.
22Un cœur joyeux est un excellent remède,
mais l’esprit déprimé mine la santé.
23L’homme corrompu accepte des cadeaux sous le manteau
pour fausser le cours de la justice.
24L’homme avisé a les yeux fixés sur la sagesse,
mais les regards de l’insensé se portent au bout du monde.
25Un fils insensé fait le chagrin de son père
et rend la vie amère à celle qui l’a enfanté.
26Il n’est pas bon de faire payer au juste une amende
ni de frapper de nobles dirigeants à l’encontre du droit.
27L’homme qui a de bonnes connaissances limite ses paroles,
qui garde son sang-froid est intelligent.
28Le sot lui-même passe pour sage s’il sait se taire ;
qui tient sa bouche close est intelligent.
1Ang kaunting pagkain na pinagsasaluhan nang may kapayapaan ay higit na mabuti kaysa sa maraming pagkain ngunit may alitan.
2Pamumunuan ng marunong na lingkod ang nakakahiyang anak ng kanyang amo at sa kanilang mamanahin makakabahagi pa ito.
3Sinusubok ng Panginoon ang puso ng tao katulad ng pilak at ginto na sinusubok sa apoy kung ito ay tunay o hindi.
4Ang taong masama ay gustong makinig sa kapwa niya masama, at ang taong sinungaling ay gustong makinig sa kapwa niya sinungaling.
5Ang kumukutya sa mahihirap ay inaalipusta ang kanyang Manlilikha. Ang taong nagagalak sa kapahamakan ng iba ay parurusahan.
6Karangalan ng mga loloʼt lola ang kanilang mga apo, gayon din naman, karangalan ng mga anak ang kanilang mga magulang.
7Hindi bagay sa hangal ang magsalita ng mabuti, at lalong hindi bagay sa isang namumuno ang magsinungaling.
8Sa tingin ng iba ang suhol ay parang salamangka na magagawa ang kahit anumang bagay.
9Kung patatawarin mo ang kasalanan ng iyong kaibigan, mananatili ang inyong samahan, ngunit kung patuloy mong uungkatin ang kanyang kasalanan, masisira ang inyong pagkakaibigan.
10Sa isang saway lang natututo ang taong may pang-unawa, ngunit ang taong mangmang ay hindi natututo hampasin mo man ng walang awa.
11Laging naghahanap ng gulo ang taong masama, kaya ipapadala laban sa kanya ang isang taong malupit na magpaparusa sa kanya.
12Mas mabuti pang masalubong mo ang isang osong inagawan ng anak kaysa sa hangal na gumagawa ng kahangalan.
13Kapag kasamaan ang iginanti mo sa kabutihang ginawa sa iyo, palaging may masamang mangyayari sa sambahayan mo.
14Ang simula ng away ay katulad ng butas sa isang dike, kailangang tapalan bago lumaki.
15Kasuklam-suklam sa Panginoon ang taong nagpaparusa sa taong walang kasalanan o nagpapalaya sa taong may kasalanan.
16Walang kabuluhang pag-aralin ang taong hangal sapagkat hindi naman niya hinahangad ang matuto.
17Ang kaibigan ay nagmamahal sa lahat ng panahon, at nagkaroon tayo ng kapatid upang sa kagipitan ay tumulong.
18Ang taong nangakong managot sa utang ng iba ay kulang sa karunungan.
19Ang taong gusto ng kasalanan ay gusto rin ng kaguluhan. At ang taong mayabang ay naghahanap ng kapahamakan.
20Hindi uunlad ang taong baluktot ang pag-iisip, at ang taong sinungaling ay dadanas ng kasawian.
21Ang anak na hangal ay nagdudulot ng kalungkutan at kabiguan sa magulang.
22Ang pagiging masayahin ay parang gamot na nakabubuti sa katawan, ngunit ang pagiging malungkutin ay nagpapahina ng katawan.
23Ang taong masama ay tumatanggap ng suhol upang ipagkait ang makatarungang hatol.
24Ang taong may pang-unawa ay naghahangad pa ng karunungan; ngunit ang isip ng mangmang ay pagala-gala.
25Ang anak na hangal ay nagdudulot ng kapaitan at kalungkutan sa kanyang mga magulang.
26Hindi mabuti na parusahan ang taong matuwid o ang taong marangal.
27Ang taong marunong at nakakaunawa ay maingat magsalita at hindi padalos-dalos.
28Kahit ang mangmang ay parang marunong at nakakaunawa kapag tahimik.
