Proverbes 14 – BDS & APSD-CEB

La Bible du Semeur

Proverbes 14:1-35

1Une femme pleine de sagesse construit sa maison,

mais celle qui est insensée la renverse de ses propres mains.

2Qui craint l’Eternel se conduit avec droiture,

qui le méprise emprunte des voies perverses.

3C’est par ses propres paroles que le sot est puni de son orgueil,

mais les paroles des sages sont leur sauvegarde.

4Là où il n’y a pas de bétail, la mangeoire reste nette,

mais la vigueur des bœufs assure d’abondants revenus.

5Un témoin honnête ne ment pas ;

mais le faux témoin profère des mensonges.

6Le moqueur a beau chercher la sagesse : elle lui échappe,

alors que la connaissance est facilement à la portée de l’homme de bon sens.

7Eloigne-toi de l’insensé,

car il n’a aucun savoir à te communiquer.

8La sagesse de l’homme réfléchi lui fait discerner sa voie14.8 Autre traduction : le rend attentif à sa conduite.,

mais la folie des insensés les égare.

9Réparer un tort : les insensés s’en moquent,

mais entre gens droits, la bonne volonté l’emporte14.9 Autres traductions : mais les justes ont de la bonne volonté ou mais les justes cherchent à obtenir la faveur..

10Le cœur connaît son propre chagrin,

et personne ne peut partager sa joie.

11La maison des méchants sera détruite,

mais la demeure des gens droits sera florissante14.11 Voir 3.33..

12Bien des hommes pensent être sur le bon chemin,

et pourtant, ils se trouvent sur une voie qui, finalement, mène à la mort.

13Le rire peut masquer la tristesse du cœur,

et la gaieté peut finir en chagrin.

14L’homme au cœur perfide sera gavé des fruits de sa conduite,

mais l’homme de bien jouira des fruits de la sienne14.14 Autre traduction : mais la situation de l’homme de bien est meilleure que la sienne (ou supérieure à la sienne)..

15L’inexpérimenté croit tout ce qu’on lui dit,

mais l’homme réfléchi avance avec prudence.

16Le sage craint le mal et s’en écarte,

mais l’insensé, sûr de lui, s’emporte.

17L’homme coléreux fait des sottises ;

qui a de mauvais desseins s’attire la haine.

18La folie, voilà ce qu’héritent ceux qui manquent d’expérience,

mais la connaissance est la couronne des gens réfléchis.

19Les méchants auront à baisser la tête devant ceux qui sont bons,

et les hommes mauvais à la porte des justes.

20Personne n’aime le pauvre, même pas son compagnon,

mais le riche a beaucoup d’amis.

21Qui méprise son prochain commet une faute,

mais heureux celui qui a compassion des affligés.

22Ceux qui manigancent le mal font fausse route,

mais ceux qui projettent le bien trouvent l’amour véritable.

23A tout travail il y a du profit,

mais le bavardage mène au dénuement.

24La richesse des sages est leur couronne,

mais la folie des insensés reste de la folie.

25Un témoin véridique sauve des vies14.25 Celles des accusés traduits injustement devant les tribunaux et calomniés par leurs accusateurs.,

mais qui profère des mensonges est un trompeur.

26Celui qui craint l’Eternel possède une solide assurance,

et il sera un refuge pour ses enfants14.26 Pour les v. 26-27, voir 10.27..

27La crainte de l’Eternel est une source de vie,

elle fait éviter les pièges de la mort.

28La gloire d’un roi dépend du nombre de ses sujets,

et la dépopulation ruine le prince.

29Celui qui garde son sang-froid fait preuve d’une grande intelligence,

mais l’homme coléreux étale sa sottise.

30Un cœur paisible contribue à la vie du corps ;

mais l’envie est comme une maladie qui ronge les os.

31Opprimer le pauvre, c’est outrager son Créateur,

mais avoir de la compassion pour les indigents, c’est l’honorer.

32Le méchant est terrassé par sa perversité,

mais le juste reste plein de confiance jusque dans la mort14.32 L’ancienne version grecque et la syriaque ont lu : mais l’intégrité du juste est pour lui source d’assurance, ce qui suppose une simple inversion de deux lettres du texte hébreu traditionnel..

33La sagesse repose dans un esprit intelligent :

elle sera reconnue même parmi les sots14.33 Selon le texte hébreu traditionnel. L’ancienne version grecque et la version syriaque ont : mais le cœur des sots ne la connaît pas..

34La justice grandit une nation,

mais le péché est une honte pour tout peuple.

35Le roi accorde sa faveur à ceux qui le servent avec intelligence,

mais sa colère atteint celui qui fait honte.

Ang Pulong Sa Dios

Panultihon 14:1-35

1Ang maalamon nga asawa mopalig-on sa iyang panimalay, apan ang buang-buang nga asawa moguba sa iyang panimalay.

2Ang tawo nga nagakinabuhi nga matarong nagatahod sa Ginoo, apan kadtong wala nagakinabuhi nga matarong nagatamay kaniya.

3Ang mga pulong sa tawong buang-buang magpasakit kaniya, apan ang mga pulong sa tawong maalamon magtipig kaniya.

4Kon wala kay mananap nga igdadaro wala kay maani, apan kon may mananap ka, ug kusgan pa, daghan kag maani.

5Ang masaligan nga saksi nagasulti sa tinuod, apan ang bakakon dili masaligan.

6Ang tawong bugalbugalon dili gayod makaangkon ug kaalam bisan unsaon ug paningkamot, apan ang tawo nga may pagsabot dali rang makakat-on.

7Likayi ang mga buang-buang kay wala kay maayong makat-onan gikan kanila.

8Ang kaalam sa tawong kahibalo motimbang-timbang kon unsay maayo o dili maoy nagahatag kaniyag kahibalo kon unsay angay niyang buhaton, apan ang kabuang sa tawong buang-buang maoy magpahisalaag kaniya.

9Daw sa wala lang sa mga buang-buang kon makasala sila, apan niadtong mga matarong nga nagkinabuhi sa ensakto, gusto nila nga dawaton sila sa Dios.

10Ikaw ray nasayod kon unsa ka kamalipayon o kon unsa ka kamasulob-on.

11Laglagon ang panimalay niadtong mga daotan, apan pauswagon ang panimalay niadtong nagkinabuhi sa ensakto.

12Tingali naghunahuna ka nga nagsubay ka sa ensaktong dalan, apan padulong diay kini sa kalaglagan.

13Matago ang imong kasubo pinaagi sa pagkatawa, apan human sa katawa anaa ra gihapon ang kasubo.

14Anaa gayoy balos sa binuhatan sa tawo, maayo man o daotan.

15Bisag unsa ray tuohan sa tawong walay alamag; apan ang tawong kahibalo motimbang-timbang kon unsay husto o dili nagmatngon sa iyang mga lakang.

16Ang tawong maalamon nagaamping sa iyang kaugalingon ug nagalikay sa kasamok; apan ang buang-buang danghag ug walay pagpugong sa kaugalingon.

17Ang tawong dali rang masuko makabuhat ug kabuang. Ang tawong nagalaraw ug daotan kapungtan sa Dios.14:17 kapungtan sa Dios: o, kapungtan sa uban.

18Makita ang kabuang sa tawong walay alamag, apan makita gayod nga may kaalam ang tawong mahibalo motimbang-timbang kon unsay husto o dili.

19Ang mga daotan moluhod ug magpakilooy sa mga matarong.

20Wala kaayoy makighigala sa mga kabos, bisan gani ang ilang mga isigka-ingon, apan ang mga adunahan daghag higala.

21Makasala ang tawo nga nagatamay sa iyang isigka-tawo nga kabos, apan bulahan ang tawo nga maayo sa mga kabos.

22Makasala ka kon magplano kag daotan sa imong isigka-tawo, apan kon magplano kag maayo, may mga tawo nga maghigugma ug mounong kanimo.

23Ang pagtrabaho ug maayo anaay pulos, apan kon pulos ra estorya mapobre ang tawo.

24Ang balos nga madawat sa mga maalamon mao ang ilang bahandi, apan ang kabuang sa mga buang-buang moanig dugang pang kabuang.

25Ang saksi nga nagasugilon sa tinuod makaluwas sa kinabuhi sa tawo, apan ang magsaksig bakak usa ka maluibon.

26Ang pagtahod sa Ginoo maghatag ug seguridad ug kalig-on ngadto sa tawo ug sa ilang mga anak.

27Ang pagtahod sa Ginoo makaayo ug mopalugway sa imong kinabuhi,14:27 makaayo… kinabuhi: sa literal, tuboran nga nagahatag sa kinabuhi. ug makapalikay kanimo sa kamatayon.

28Ang pagkagamhanan sa hari nagdepende sa kadaghan sa iyang katawhan; kon wala ang iyang katawhan mapukan ang hari.

29Ang tawong mapailubon maalamon gayod, apan ang tawo nga daling masuko nagapakita sa iyang pagkabuang-buang.

30Ang malinawong hunahuna makaayo sa lawas, apan ang kasina sama sa sakit nga mokutkot sa kabukogan.

31Ang nagapaantos sa mga kabos nagatamay sa Dios nga naghimo kanila, apan ang maloloy-on sa mga kabos nagapasidungog sa Dios.

32Laglagon sa Dios ang mga daotan tungod sa ilang daotang mga binuhatan, apan panalipdan niya ang mga matarong tungod sa ilang pagkadiosnon.14:32 tungod sa ilang pagkadiosnon: Mao kini sa Septuagint ug sa Syriac; apan sa Hebreo, bisan sa ilang kamatayon.

33Ang kaalam anaa sa hunahuna sa tawong may pagsabot, apan ang mga buang-buang walay14:33 walay: Wala kini sa Hebreo, apan anaa sa Septuagint ug sa Syriac. nahibaloan bahin sa kaalam. 34Mouswag ang usa ka nasod kon ang mga lumulupyo niini magkinabuhi nga matarong; apan kon magpakasala sila, maulawan ang ilang nasod.

35Makapalipay sa hari ang maalamon nga sulugoon, apan kapungtan niya ang sulugoon nga nagapakaulaw kaniya.