Ang mga Panultihon ni Agur
1Mao kini ang mga panultihon ni Agur nga anak ni Jakeh nga taga-Masa. Iya kining gisulti ngadto kang Itiel ug kang Ucal:30:1 nga taga-Masa… Ucal: Dili klaro ang buot ipasabot niini sa Hebreo nga teksto.
2“Akoy pinakawalay alamag sa tanang mga tawo.
Ang akong panghunahuna daw dili iya sa tawo.
3Wala gayod ako magtuon nga magmaalamon,
ug wala akoy nahibaloan bahin sa Dios.
4May tawo bang nakasaka sa langit ug nanaog?
May tawo bang nakakumkom sa hangin o nakaputos ug tubig sa iyang bisti?
May tawo bang nagpahimutang sa mga utlanan sa kalibotan?
Kon anaa, sultihi ako kon kinsay iyang ngalan ug unsay ngalan sa iyang mga anak.
5Ang matag pulong sa Dios kasaligan gayod.
Sama siya sa usa ka taming ngadto sa mga nagadangop sa iyang pagpanalipod.
6Ayaw dugangi ang iyang mga pulong,
kay kon himuon mo kini, iya kang badlongon ug ipakita niya nga bakakon ka.”
7Ginoo, may duha ako ka butang nga pangayoon kanimo. Kon mahimo ihatag kini kanako sa dili pa ako mamatay. 8Una, tabangi ako nga dili makapamakak. Ikaduha, ayaw ako himoang adunahan o kabos, hatagi lang hinuon ako sa akong kinahanglanon. 9Kay kon maadunahan ako, basig dili ko na ikaw ilhon; ug kon kabos ako, basig mangawat ako ug maulawan ka tungod kanako.
Dugang nga mga Panultihon
10Ayaw pakaulawi ang usa ka sulugoon ngadto sa iyang agalon, kay panghimaraoton ka niya ug mahayan mo kini.
11May mga anak nga wala mag-ampo nga panalanginan sa Dios ang ilang mga ginikanan, ug makaako pa sa pagpanghimaraot kanila.
12May mga tawo nga nagtuo nga sila perpekto, apan ang tinuod hugaw ang ilang kasingkasing ug hunahuna.
13May mga tawo nga labihan gayod ka mapahitas-on, nga kon motan-aw morag nakamenos.
14May mga tawo usab nga morag buaya; labihan kaayo makapamintaha sa mga kabos.
15Ang tawong hakog morag alimatok nga manupsop. Magsige lag ingon, “Hatagi ko! Hatagi ko!”30:15 Sa literal, Ang alimatok may duha ka anak nga babaye nga parehas nga ginganlan ug, “Hatagi ako!”
Adunay upat30:15 upat: sa literal, tulo o upat. Mao usab sa bersikulo 18, 21, 29. ka butang nga walay katagbawan:
16ang dapit sa mga patay,30:16 dapit sa mga patay: o, lubnganan, o, kamatayon.
ang babayeng baog,
ang nagauga nga yuta,
ug ang kalayo.
17Ang tawong tampalasan ug dili motahod sa ginikanan tuhakon sa mga uwak ang iyang mga mata, ug ang iyang patayng lawas kan-on sa mga agila.
18Adunay upat ka butang nga katingalahan alang kanako ug dili ko masabtan:
19Kon nganong makalupad ang agila sa kawanangan,
kon nganong makahimo pagkamang ang bitin sa kabatoan,
kon nganong makalutaw ang barko sa dagat,
ug kon nganong maibog ang lalaki sa babaye.
20Mao kini ang ginahimo sa babayeng mananapaw: Makighilawas siya sa ubang lalaki, ug unya moingon siya nga wala siyay nahimong daotan.
21May upat ka butang nga lisod dawaton sa mga tawo sa kalibotan:
22-23Ang ulipon nga nahimong hari,
ang buang-buang nga abunda sa pagkaon,
ang babayeng badlongon nga naminyo,
ug ang ulipong babaye nga nakapuli sa iyang agalong babaye.
24May upat ka mananap dinhi sa kalibotan nga gagmay apan maalamon kaayo:
25Ang mga lamigas, nga bisan huyang, nagatigom silag pagkaon panahon sa ting-init,
26ang mga “badger,” bisan dili sila kusgan, sa mga bato sila nagahimog puloy-anan,
27ang mga dulon, bisan ug wala silay pangulo, mag-usa sila paglupad,
28ang mga tiki mahimo mo lang dakpon sa imong kamot, apan makita sila diha sa mga palasyo.
29May upat ka mga binuhat nga daw si kinsag barog:
30ang liyon, nga labing kusgan sa tanang mga mananap ug walay gikahadlokan,
31ang sunoy nga manok,
ang laki nga kanding,
ug ang hari nga gipalibotan sa iyang mga sundalo.
32Kon ang imong pagkabuang-buang imong gipasigarbo ug nagplanog daotan, undanga na kana! 33Kon ang pagsigeg kutaw sa gatas makahimo niining keso ug kon ang pagsumbag sa ilong makasunggo, mao usab ang kasuko, makasugod kini ug kagubot.
亞古珥的箴言
1以下是雅基的兒子亞古珥的箴言。
這人說：上帝啊，我很疲倦；
上帝啊，我很疲倦，精疲力盡。30·1 希伯來文或譯「這人對以鐵說，對以鐵和烏甲說：」
2我比眾人都愚蠢，
不具備人的悟性。
3我從未學到智慧，
也不認識至聖者。
4誰升上高天又降下來？
誰將風聚在掌中？
誰將眾水裹在衣服裡？
誰定了地的邊界？
祂叫什麼名字？
祂兒子叫什麼名字？
你知道嗎？
5上帝的話句句千真萬確，
祂作投靠祂之人的盾牌。
6你不可對祂的話有所添加，
免得祂責備你，
揭穿你的虛謊。
7上帝啊，我向你求兩件事，
求你在我未死以前賜給我。
8求你使虛偽和謊言遠離我，
求你讓我不貧窮也不富足，
賜給我需用的飲食，
9免得我因為飽足就不認你，
說：「耶和華是誰呢？」
又恐怕我因窮困而偷竊，
以致辱沒我上帝的名。
10別向主人譭謗他的僕人，
免得你受咒詛、擔當罪責。
11有一種30·11 「種」希伯來文是「世代」，11-14節也相同。人咒詛父親，
不為母親祝福。
12有一種人自以為純潔，
卻沒有洗掉自己的污穢。
13有一種人趾高氣揚，
目空一切。
14有一種人牙如劍，
齒如刀，
要吞吃世間的困苦人和貧窮人。
15水蛭有兩個女兒，
她們不停地叫：「給我！給我！」
三樣東西從不知足，
永不言「夠」的共有四樣：
16陰間、不孕的婦人、
乾旱的土地和火焰。
17嘲笑父親、藐視母親教誨的，
眼睛必被谷中的烏鴉啄出，
被禿鷹吃掉。
18我測不透的妙事有三樣，
我不明白的事共有四樣：
19鷹在空中飛翔之道，
蛇在石上爬行之道，
船在海中航行之道，
男女相愛之道。
20淫婦的道是這樣：
她吃完就擦擦嘴，
說，「我沒有做壞事。」
21使大地震動的事有三樣，
大地無法承受的事共有四樣：
22奴僕做王，
愚人吃飽，
23醜惡女子出嫁，
婢女取代主母。
24地上有四種動物，
身體雖小卻極其聰明：
25螞蟻力量雖小，
卻在夏天儲備糧食；
26石獾雖不強壯，
卻在岩石中築巢穴；
27蝗蟲雖無君王，
卻整齊地列隊前進；
28壁虎雖易捕捉，
卻居住在王宮大內。
29步履威武的有三樣，
走路雄壯的共有四樣：
30威震百獸、從不畏縮的獅子，
31昂首闊步的雄雞，
公山羊和率領軍隊的君王。
32你若行事愚昧、
妄自尊大或圖謀不軌，
就當用手掩口。
33激起憤怒會引起爭端，
正如攪牛奶會攪出奶油，
擰鼻子會擰出血。
