Dugang Kamahinungdanon sa Kaalam
1Anak, ayaw gayod kalimti ang gitudlo ko kanimo; tipigi sa imong kasingkasing ang akong mga sugo, 2kay makapauswag ug makapataas kini sa imong kinabuhi. 3Pabiling maayo ug matinud-anon. Ayaw kini walaa, hinuon tipigi gayod kini sa imong kasingkasing.3:3 Ayaw… kasingkasing: sa literal, Ihigot kana sa imong liog ug isulat sa imong kasingkasing. 4Kon himuon mo kini, kahimut-an ka sa Dios ug sa mga tawo, ug maayo ilang pagtan-aw kanimo.
5Salig sa Ginoo sa tibuok mong kasingkasing, ug ayaw pagsalig sa imong kaugalingong kaalam. 6Hinumdomi ang Ginoo sa tanan mong ginabuhat, ug tultolan ka niya sa hustong dalan. 7Ayaw paghunahuna nga maalamon ka na gayod. Tahora hinuon ang Ginoo ug ayaw paghimog daotan. 8Kay makapabaskog kini sa imong lawas. 9Pasidunggi ang Ginoo pinaagi sa paghalad kaniya sa unang bahin sa tanan mong abot. 10Kon himuon mo kini, manghinobra ang mga abot diha sa imong mga bodega ug ang duga sa ubas sa imong mga pug-anan.
11Anak, ayaw ipakadaotan ang pagdisiplina sa Ginoo kanimo.3:11 pagdisiplina sa Ginoo kanimo: o, pagtul-id sa Ginoo sa imong pamatasan. Ayaw ikasakit kon badlongon ka niya. 12Kay disiplinahon sa Ginoo ang iyang pinangga, sama sa ginahimo sa usa ka amahan ngadto sa anak nga iyang gikahimut-an.
13Bulahan ang tawo nga nakaangkon sa kaalam ug pagsabot. 14Kay mas mapuslanon pa kini kaysa pilak ug bulawan, 15ug mas bililhon pa sa mga alahas. Wala gayoy butang nga imong ginapangandoy nga makatupong niini. 16Magpauswag ug magpataas kini sa imong kinabuhi, ug maghatag kadungganan kanimo. 17Makatabang kini sa imong kinabuhi ug maghatag kanimog maayong kahimtang. 18Bulahan ang tawong padayong nagmaalamon; ang kaalam maghatag kaayohan ug magpataas sa iyang kinabuhi.3:18 maghatag kaayohan… kinabuhi: sa literal, kahoy nga nagahatag ug kinabuhi.
19-20Pinaagi sa kaalam ug kahibalo, gimugna sa Ginoo ang kalibotan ug ang kalangitan, ug mibugwak ang mga tuboran ug naghatag ang mga panganod ug ulan.
21Anak, tipigi gayod ang kaalam ug kahibalo sa pagdesisyon kon unsay ensakto. Ayaw tugoti nga mawala kini kanimo, 22kay makahatag kini kanimog taas ug matahom nga kinabuhi. 23Ug magkinabuhi ka nga luwas sa katalagman ug dili ka maunsa. 24Makatulog ka ug mahinanok nga walay gikahadlokan. 25Busa dili ka angayng mahadlok kon kalit nga moabot ang makalilisang nga panghitabo o laglagon ang mga daotan, 26kay makasalig ka nga bantayan ka sa Ginoo; ilikay ka niya sa katalagman.
27Tabangi ang angayng tabangan kutob sa imong mahimo. 28Ayaw na paugmai ang pagtabang sa imong isigka-tawo, kon mahimo mo ang pagtabang kaniya karon.
29Ayaw pagplano ug daotan sa imong isigka-tawo nga nagsalig kanimo nga iyang isigka-ingon.
30Ayaw pakiglalis sa imong isigka-tawo sa walay hinungdan kon wala siyay nahimong daotan kanimo.
31Ayaw kasina sa tawong bangis ni mosunod sa iyang mga binuhatan. 32Kay ngil-aran ang Ginoo sa mga walay puangod, apan saligan niya ang nagakinabuhing matarong.
33Tinunglo sa Ginoo ang panimalay sa mga daotan, apan panalanginan niya ang panimalay sa mga matarong.
34Ginatamay niya ang mga nagapangtamay, apan ginakaloy-an niya ang mga mapainubsanon.
35Ang mga maalamon pasidunggan, apan ang mga buang-buang pakaulawan.
Tin Cậy Chúa Hằng Hữu
1Con ơi, đừng quên lời ta dạy.
Nhưng giữ những mệnh lệnh ta trong lòng con.
2Nếu con làm vậy, con sẽ được gia tăng tuổi thọ,
và cho đời sống con thịnh vượng.
3Đừng để nhân từ, chân thật xa lìa con!
Hãy đeo vào cổ để nhắc nhớ.
Hãy ghi sâu vào lòng mình.
4Như thế, trước mặt Đức Chúa Trời và loài người,
con được ân huệ và sự hiểu biết chính đáng.
5Hãy hết lòng tin cậy Chúa Hằng Hữu;
đừng nương vào sự hiểu biết của riêng con.
6Trong các việc làm của con, hãy cầu xin Ngài,
và Ngài sẽ hướng dẫn con trong các nẻo con đi.
7Đừng khôn ngoan theo mắt mình.
Hãy kính sợ Chúa Hằng Hữu, xa lánh điều ác.
8Như thế, thân xác con sẽ mạnh khỏe
và xương con được cứng cáp.
9Hãy dùng tài sản và hoa lợi đầu mùa
mà tôn vinh Chúa Hằng Hữu.
10Như thế, kho thóc con đầy dẫy,
thùng chứa rượu mới tràn đầy.
11Con ơi, đừng coi thường sự sửa phạt của Chúa Hằng Hữu,
đừng bực mình khi Ngài trừng trị.
12Vì Chúa Hằng Hữu sửa dạy người Ngài yêu,
như cha đối với con yêu dấu.
13Phước cho người tìm được khôn ngoan,
vì nhận được sự thông sáng.
14Vì được nó có ích hơn được bạc,
và sinh lợi hơn vàng.
15Khôn ngoan quý hơn hồng ngọc;
không có gì con ao ước sánh kịp.
16Tay phải của khôn ngoan có trường thọ,
còn tay trái có giàu sang và vinh dự.
17Các đường của khôn ngoan đều thích thú;
mọi nẻo của nó đều an vui.
18Nó là cây vĩnh sinh cho người nắm lấy;
và hạnh phúc cho ai giữ chặt.
19Chúa Hằng Hữu do khôn ngoan sáng tạo đất;
và do thông sáng thiết lập trời.
20Do tri thức Ngài, biển sâu mở toang,
và mây đọng thành sương.
21Con ơi, hãy giữ khôn ngoan thật và thận trọng.
Đừng để nó xa tầm mắt con.
22Nó là sức sống trong tâm hồn,
là trang sức duyên dáng nơi cổ con.
23Nhờ đó, con tiến bước an toàn,
chân con không vấp ngã.
24Khi nằm, con không phải lo lắng,
vừa ngã lưng, con đã ngon giấc.
25Khi thấy người ác gặp tai họa hay hủy diệt bất ngờ,
con không hoang mang lo sợ,
26vì Chúa Hằng Hữu là Đấng con tin cậy.
Ngài sẽ giữ chân con khỏi cạm bẫy.
27Đừng từ chối làm lành cho người xứng đáng
khi con có năng lực làm việc ấy.
28Nếu hiện tại con có thể giúp người láng giềng, thì đừng nói:
“Ngày mai hãy trở lại, tôi sẽ giúp anh.”
29Đừng mưu đồ ám hại láng giềng,
vì họ vẫn có lòng tin cậy nơi con.
30Đừng vô cớ cáo tội ai,
khi người ấy không gây cho con thiệt hại.
31Đừng thèm muốn địa vị người dữ dằn,
cũng đừng bước theo con đường họ đi.
32Vì Chúa Hằng Hữu ghét người hư hoại,
nhưng thổ lộ tâm tình với ai ngay lành.
33Chúa Hằng Hữu nguyền rủa nhà của người ác,
nhưng đổ phước lành trên nhà người công chính.
34Chúa Hằng Hữu cười chê người kiêu căng báng bổ,
nhưng ban ơn phước trên người khiêm nhu.
35Vinh dự là gia tài Chúa dành cho người khôn,
còn xấu hổ nhuốc nhơ là phần của người dại dột.
