Ang Uban pang mga Panultihon ni Solomon
1Ania pa gayod ang uban pang mga panultihon ni Solomon nga gikopya sa mga tawo ni Hezekia nga hari sa Juda:
2Ginapasidunggan nato ang Dios tungod sa mga butang nga wala niya ipadayag kanato; apan ginapasidunggan nato ang mga hari tungod sa mga butang nga ilang gipadayag kanato.
3Maingon nga dili masukod kon unsa kataas ang langit ug unsa kalawom ang yuta, dili usab matugkad ang hunahuna sa mga hari.
4Kinahanglan nga kuhaon una ang mga nakasagol sa plata ayha pormahon sa platero. 5Kinahanglan palayason ang daotang mga katawhan25:5 mga katawhan: o, mga opisyal; o, mga magtatambag. sa hari aron motunhay ang pagkamatarong sa iyang gingharian.
6Kon anaa ka sa atubangan sa hari, ayaw isipa imong kaugalingon nga mora ka na ug si kinsa, ug ayaw paglingkod uban sa mga dungganon. 7Kay mas maayo nga ang hari maoy mopalingkod kanimo kaysa iya kang papahawaon ug maulawan ka atubangan sa mga dungganon.
8Ayaw pagdali-dalig sugilon sa korte bahin sa imong nakita, kay unsa na lang kahay imong buhaton kon mapamatud-an sa usa ka saksi nga sayop ka!
9Kon may panagbangi kamo sa imong higala, husaya kini nga kamo-kamo ra ug ayaw ipanugilon ang inyong mga sekreto, 10kay kon masayran na kini sa uban, basin maulawan kamo, ug madaot ang inyong dungog hangtod sa hangtod.
11Ang pagsulti sa hustong mga pulong sa tukmang panahon nahisama kaanindot sa bulawan nga mga mansanas diha sa sudlanan nga pilak.
12Ang pagbadlong sa tawong maalamon mas bililhon pa sa alahas nga bulawan alang sa tawo nga mamati niini.
13Ang kasaligan nga mensahero makapagaan sa gibati sa nagsugo kaniya, sama sa bugnaw nga tubig panahon sa ting-init.
14Ang tawo nga wala nagatuman sa iyang saad sama sa dag-om ug hangin nga walay dalang ulan.
15Ang pagpailob ug ang malumong sinultihan makakumbinse sa mga pangulo ug bisan sa mga gahi ug kasingkasing.
16Ayaw pagpalabig kaon ug dugos kay tingalig mosuka ka. 17Ayaw pagsige ug pamisita sa imong silingan, kay tingalig mapul-an siya ug maglagot na hinuon kanimo.
18Ang tawo nga nagasaksi ug bakak sa iyang isigka-tawo makapasakit nga daw sa espada, bunal, ug pana.
19Ang pagsalig sa tawong dili masaligan sa panahon sa kalisod walay kapuslanan sama sa daot nga ngipon o bali nga tiil.
20Kon awitan mo sa masadya nga awit ang tawong anaa sa labihan nga kalisod, sama rag gihuboan mo siya ug bisti panahon sa tingtugnaw o gibutangan mo ug suka ang iyang samad.
21Kon ang imong kaaway gigutom, pakan-a; kon giuhaw, paimna. 22Kay kon buhaton mo kini maulaw siya sa iyang gihimo kanimo,25:22 maulaw siya sa iyang gihimo kanimo: sa literal, nagtapok ka ug baga sa iyang ulo. ug ang Ginoo magabalos kanimo.
23Maingon nga ang hanging habagat magdalag ulan, ang tabi-tabi magdala usab ug kasuko.
24Mas maayo pang magpuyo sa atop sa balay25:24 atop sa balay: Tan-awa usab ang 21:9. kaysa magpuyo sulod sa balay uban sa asawa nga palaaway.
25Ang maayong balita nga gikan sa layong dapit sama sa mabugnaw nga tubig nga makapatagbaw sa tawong giuhaw.
26Ang tawong matarong nga magpahiuyon sa tawong daotan sama sa lubog nga tuboran o sa hugaw nga atabay.
27Dili maayo ang sobra nga pagkaon ug dugos, mao usab ang pagtinguha nga dayegon ka kanunay sa mga tawo.
28Ang tawo nga dili makapugong sa iyang kaugalingon daling mapukan sama siya sa usa ka siyudad nga walay paril.
Những Châm Ngôn Khác của Sa-lô-môn
1Sau đây là những châm ngôn của Sa-lô-môn, do triều thần của Vua Ê-xê-chia, nước Giu-đa sưu tầm và sao chép:
2Vinh quang của Đức Chúa Trời là giữ kín một điều gì,
tìm tòi, khám phá là vinh quang của các vua.
3Không ai biết trời cao, đất thấp bao nhiêu,
lòng vua chúa cũng khó dò như vậy!
4Khi khử sạch cáu cặn khỏi bạc,
con có vật liệu để chế tạo vật quý.
5Khi trừ diệt người xấu trước mặt vua,
ngôi nước ngươi sẽ vững mạnh nhờ công lý.
6Trước mặt vua, con chớ phô trương,
cũng đừng tranh địa vị với hàng cao trọng,
7Thà ngồi thấp, rồi được nhấc lên cao,
còn hơn bị hạ trước bao nhiêu người.
8Đừng hấp tấp kiện thưa ai cả,
vì biết đâu con phải bị thua.
Khi danh dự tổn thương, con sẽ làm gì?
9Tốt hơn cả là hai bên ngồi đối chất,
nhưng đừng tiết lộ điều gì cho người khác,
10Kẻo đối phương nghe được, lên án con nói xấu,
và con không thể rút lại được lời mình.
11Lời bàn đúng lúc,
chẳng khác gì trái táo vàng trên đĩa bạc.
12Nghe lời chỉ trích của người khôn ngoan,
là giá trị hơn đeo nữ trang bằng vàng.
13Một sứ giả trung tín làm thỏa dạ chủ mình.
Như tuyết mát lạnh giữa mùa gặt với nắng hè gay gắt.
14Hứa cho, nhưng chẳng giữ lời,
giống như có mây, có gió, rồi lại chẳng mưa.
15Lòng kiên nhẫn thắng hơn cường lực,
lưỡi dịu dàng bẻ gãy cả xương.
16Con có thích mật ong?
Cũng đừng ăn nhiều quá, kẻo con phải mửa ra!
17Chớ đến nhà láng giềng thường quá,
e nhàm mặt, người sẽ chán ghét con.
18Lời chứng gian vô cùng hiểm nguy,
hại người chẳng khác nào gươm, tên, và dùi cui.
19Đặt lòng tin vào một người không đáng tin cậy,
chẳng khác gì nhai với răng bị gãy, hay đi với chân khập khiễng.
20Hát xướng trước người đang âu sầu buồn bã,
cũng như lột áo người ngày đông tháng giá,
như đổ giấm vào vết thương.
21Đói cho ăn, khát cho uống,
săn sóc kẻ thù, cho nước họ uống.
22Làm như vậy con sẽ chất than lửa đỏ trên đầu họ,
và Chúa Hằng Hữu sẽ thưởng cho con.
23Gió bấc đem mưa,
nói hành sinh giận.
24Thà ở nơi góc mái nhà,
còn hơn ở chung nhà với đàn bà hay sinh sự.
25Được tin lành từ xứ xa đưa vào,
như được nước mát lúc khát khao.
26Người công chính ngã quỵ trước người gian ác,
sẽ như suối nước bị dấy đục một nguồn nước bị hư.
27Ăn nhiều mật có hại,
tìm vinh quang cá nhân quá cũng không tốt.
28Ai không chế ngự lòng mình, chẳng lo tự chủ,
như thành bỏ ngỏ không có tường.
