1Mas maayo pa nga gamay ra ang pagkaon nga malinawon ang panimalay kaysa magkombira nga may panag-away.
2Ang maalamon nga sulugoon magagahom sa makauulaw nga anak sa iyang agalon, ug bahinan siya sa panulondon sa mga anak sa iyang agalon.
3Sama sa bulawan ug plata nga sulayan pinaagi sa kalayo, ang atong kasingkasing ginasulayan usab sa Ginoo.
4Ang tawong daotan ganahang mamati sa sama niyang daotan, ug ang bakakon gustong mamati sa sama niyang bakakon.
5Ang nagatamay sa mga kabos nagainsulto sa iyang Magbubuhat. Silotan ang tawo nga malipay kon may daotang mahitabo sa uban.
6Garbo sa mga tigulang ang ilang mga apo, maingon nga garbo usab sa mga anak ang ilang mga ginikanan.
7Dili angayan nga mosultig maayo ang buang-buang, ug labi nang dili angay nga mamakak ang usa ka pangulo.
8Nagatuo ang uban nga ang suborno sama sa madyik nga magpasayon sa tanan.
9Kon pasayloon mo ang imong higala nga nakasala kanimo, magpabilin ang inyong panaghigalaay, apan kon balik-balikon mo paghisgot ang iyang sala, maguba ang inyong panaghigalaay.
10Ang maalamon nga tawo makakat-on na sa usa lang ka pagbadlong, apan ang buang-buang dili gayod makakat-on bisan sigehan pag latos.
11Ang tawong daotan kanunayng mangitag samok, busa padad-an siyag bangis nga tawo nga mosilot kaniya.
12Mas makuyaw pa nga ikatagbo ang tawong buang-buang nga nagahimog binuang kaysa mananap nga oso17:12 oso: sa English, bear. nga nawad-ag mga anak.
13Kon daotan ka ngadto sa mga tawo nga maayo kanimo, kanunay lang may daotang mahitabo sa imong panimalay.
14Ang nagsugod pa lang nga away nahisama sa buslot sa tangke sa tubig. Santaa kini sa dili pa modako.
15Ngil-aran ang Ginoo sa tawong mohukom nga silotan ang dili sad-an o mohukom nga hatagag kagawasan ang sad-an.
16Walay kapuslanan ang paggasto sa pagpaeskwela sa usa ka tawong buang-buang kay wala siyay gana nga magtuon.
17Ang higala nagahigugma kanimo sa tanang panahon, ug ang kadugo motabang kanimo sa panahon sa kalisdanan.
18Walay panabot ang tawo nga mosaad nga mobayad sa utang sa uban.
19Ang tawong ganahan magpakasala ganahag gubot, ug ang tawong hambog nangitag kalaglagan.
20Dili gayod mouswag ang tawong baliko ug utok, ug ang tawong bakakon kalaglagan ray maangkon.
21Kasubo ug kasakit ang bation sa ginikanan sa buang-buang nga anak.
22Kon malipayon ka, makahatag kinig kaayohan sa imong panglawas, apan kon masulob-on ka, maglain imong pamati.
23Ang tawong daotan modawat ug suborno aron tuison ang hustisya.
24Ang tawo nga may panabot nagapaningkamot kanunay nga madugangan ang kaalam, apan ang tawong buang-buang wala kahibalo kon unsay iyang buhaton.
25Kasubo ug kasakit ang ihatag sa buang-buang nga anak ngadto sa iyang mga ginikanan.
26Dili maayo nga pakasad-on ang tawong walay sala, o ang tawong dungganon nga ensakto ug binuhatan.
27Ang tawong maalamon ug may panabot magbantay sa iyang isulti ug kalmado.
28Bisan ang buang-buang maalaan nga maalamon ug may panabot kon maghilom-hilom lang.
1It is better to eat a dry crust of bread in peace and quiet
than to eat a big dinner in a house full of fighting.
2A wise servant will rule over a shameful child.
He will be given part of the property as if he were a family member.
3Fire tests silver, and heat tests gold.
But the Lord tests our hearts.
4Evil people listen to lies.
Lying people listen to evil.
5Anyone who laughs at those who are poor makes fun of their Maker.
Anyone who is happy when others suffer will be punished.
6Grandchildren are like a crown to older people.
And children are proud of their parents.
7Fancy words don’t belong in the mouths of ungodly fools.
And lies certainly don’t belong in the mouths of rulers!
8Those who give money think it will buy them favors.
They think that no matter where they turn, they will succeed.
9Whoever wants to show love forgives a wrong.
But those who talk about it separate close friends.
10A person who understands what is right learns more from just a warning
than a foolish person learns from 100 strokes with a whip.
11An evil person tries to keep others from obeying God.
The messenger of death will be sent against them.
12It is better to meet a bear whose cubs have been stolen
than to meet a foolish person who is acting foolishly.
13Evil will never leave the house
of anyone who pays back evil for good.
14Starting to argue is like making a crack in a dam.
So drop the matter before a fight breaks out.
15The Lord hates two things.
He hates it when the guilty are set free.
He also hates it when those who aren’t guilty are punished.
16Why should a foolish person try to buy wisdom?
They are not even able to understand it.
17A friend loves at all times.
They are there to help when trouble comes.
18A person who has no sense agrees to pay what other people owe.
It isn’t wise to promise to pay other people’s bills.
19The one who loves to argue loves to sin.
The one who builds a high gate is just asking to be destroyed.
20If your heart is twisted, you won’t succeed.
If your tongue tells lies, you will get into trouble.
21It is sad to have a foolish child.
The parents of a godless fool have no joy.
22A cheerful heart makes you healthy.
But a broken spirit dries you up.
23Anyone who does wrong accepts favors in secret.
Then they turn what is right into what is wrong.
24Anyone who understands what is right keeps wisdom in view.
But the eyes of a foolish person look everywhere else.
25A foolish child makes his father sad
and his mother sorry.
26It isn’t good to fine those who aren’t guilty.
So it certainly isn’t good to whip officials just because they are honest.
27Anyone who has knowledge controls their words.
Anyone who has understanding is not easily upset.
28We think even foolish people are wise if they keep silent.
We think they understand what is right if they control their tongues.
