1Ang maalamon nga anak mamati sa pagtul-id sa iyang amahan sa iyang pamatasan, apan ang anak nga bugalbugalon dili mamati kon badlongon.
2Ang tawo nga maayo ang ipanulti makadawat ug maayo nga balos, apan ang maluibon panimaslan.
3Ang magbantay sa iyang sinultihan nagapanalipod sa iyang kinabuhi, apan ang magpataka ug sulti malaglag.
4Kon tapolan ang usa ka tawo, bisan unsa pay iyang pangandoyon dili gayod niya maangkon, apan kon kugihan siya, maangkon niya ang labaw pa sa iyang gipangandoy.
5Ang tawong matarong dili gustog bakak, apan ang tawong daotan makauulaw ug binuhatan.
6Ang tawong dili salawayon malikay sa kadaot tungod sa iyang matarong nga pagkinabuhi, apan ang tawong makasasala malaglag tungod sa iyang kadaotan.
7May mga tawo nga magpakaaron-ingnong adunahan, apan kabos diay. Ug may mga tawo usab nga magpakaaron-ingnong kabos, apan adunahan diay.
8Ang adunahan mobayad aron matubos ang iyang kinabuhi gikan sa mga manghulga kaniya, apan ang kabos, walay manghulga kaniya.
9Ang kinabuhi sa tawong matarong sama sa suga nga hayag kaayo, apan ang kinabuhi sa tawong daotan sama sa suga nga napalong.
10Sa sobrang garbo, may mga tawo nga dili maminaw ug tambag, ug mao kini ang hinungdan sa kagubot. Kon gusto sila magmaalamon kinahanglan maminaw sila ug tambag.
11Ang bahandi nga nakuha sa daotang paagi dali rang mahanaw, apan ang bahandi nga gihagoan mosamot kadaghan.
12Ang pangandoy sa tawo nga wala matuman makapaluya, apan ang pangandoy nga natuman makapaabtik ug makahatag ug kalipay sa kinabuhi.13:12 makapaabtik… kinabuhi: sa literal, kahoy nga nagahatag ug kinabuhi.
13Mag-antos ang tawong nagasalikway sa mga gitudlo ug gipatuman kaniya, apan ang tawong nagatuman niini may kaayohan nga mapaabot.
14Ang pagtudlo sa mga maalamon makaayo ug mopalugway sa imong kinabuhi,13:14 makaayo… kinabuhi: sa literal, tuboran nga nagahatag ug kinabuhi. ug makapalikay kanimo sa kamatayon.
15Ginatahod ang tawo nga may maayong panabot. Ang tikasan nagapaingon sa kalaglagan.
16Ang tawong may panabot motimbang-timbang una sa iyang angayng buhaton, apan ang buang-buang mopasundayag pa gayod hinuon sa iyang kabuang.
17Ang daotan nga mensahero magpagubot sa mga tawo, apan ang masaligan nga mensahero mopalig-on sa relasyon.
18Ang tawo nga dili magpabadlong mapobre ug maulawan, apan ang modawat sa mga pagbadlong pasidunggan.
19Pagkanindot sa bation sa tawo kon matuman ang iyang gipangandoy; mao kana nga ang mga buang-buang dili gayod moundang sa paghimog daotan.
20Kon makig-uban ka sa mga maalamon, mahimo ka usab nga maalamon, apan kon makig-uban ka sa mga buang-buang, mag-antos ka.
21Moabot ang kalaglagan sa mga makasasala bisan asa pa sila paingon, apan ang mga matarong balosan ug kaayo.
22Ang bahandi sa maayo nga tawo mapanunod sa iyang mga apo, apan ang bahandi sa makasasala mapanag-iya sa mga matarong.
23Bisan dakog abot ang yuta sa mga kabos, dili sila makapahimulos niini tungod sa dili matarong nga binuhatan sa uban.
24Kon dili mo disiplinahon ang imong anak, wala ka mahigugma kaniya. Busa kon gihigugma mo ang imong anak, tul-ira ang iyang pamatasan.
25Ang mga matarong mabusog gayod, apan ang mga daotan magutman.
1A wise son heeds his father’s instruction,
but a mocker does not respond to rebukes.
2From the fruit of their lips people enjoy good things,
but the unfaithful have an appetite for violence.
3Those who guard their lips preserve their lives,
but those who speak rashly will come to ruin.
4A sluggard’s appetite is never filled,
but the desires of the diligent are fully satisfied.
5The righteous hate what is false,
but the wicked make themselves a stench
and bring shame on themselves.
6Righteousness guards the person of integrity,
but wickedness overthrows the sinner.
7One person pretends to be rich, yet has nothing;
another pretends to be poor, yet has great wealth.
8A person’s riches may ransom their life,
but the poor cannot respond to threatening rebukes.
9The light of the righteous shines brightly,
but the lamp of the wicked is snuffed out.
10Where there is strife, there is pride,
but wisdom is found in those who take advice.
11Dishonest money dwindles away,
but whoever gathers money little by little makes it grow.
12Hope deferred makes the heart sick,
but a longing fulfilled is a tree of life.
13Whoever scorns instruction will pay for it,
but whoever respects a command is rewarded.
14The teaching of the wise is a fountain of life,
turning a person from the snares of death.
15Good judgment wins favor,
but the way of the unfaithful leads to their destruction.13:15 Septuagint and Syriac; the meaning of the Hebrew for this phrase is uncertain.
16All who are prudent act with13:16 Or prudent protect themselves through knowledge,
but fools expose their folly.
17A wicked messenger falls into trouble,
but a trustworthy envoy brings healing.
18Whoever disregards discipline comes to poverty and shame,
but whoever heeds correction is honored.
19A longing fulfilled is sweet to the soul,
but fools detest turning from evil.
20Walk with the wise and become wise,
for a companion of fools suffers harm.
21Trouble pursues the sinner,
but the righteous are rewarded with good things.
22A good person leaves an inheritance for their children’s children,
but a sinner’s wealth is stored up for the righteous.
23An unplowed field produces food for the poor,
but injustice sweeps it away.
24Whoever spares the rod hates their children,
but the one who loves their children is careful to discipline them.
25The righteous eat to their hearts’ content,
but the stomach of the wicked goes hungry.
