Ang Kapuslanan sa mga Panultihon
1Mao kini ang mga panultihon ni Solomon, nga anak ni David ug hari sa Israel.
2Pinaagi niining mga panultihon, makat-onan mo ang kaalam1:2 kaalam: Kini nga matang sa kaalam, nga kanunayng gihisgotan dinhi sa panultihon, mao ang kaalam nga nagahatag sa maayo ug husto nga pamatasan. ug maayong pamatasan, ug ang pagsabot sa mga pulong nga nagahatag ug kaalam. 3Motul-id kini sa imong pamatasan aron mahimo kang maalamon, nga nagasubay sa ensakto, matarong, ug makiangayon. 4Maghatag kini ug kaalam sa mga walay nahibaloan, ug maayong pagdesisyon ngadto sa mga kabatan-onan. 5Pinaagi sa pagpamati niini madugangan pa gayod ang kaalam sa mga maalamon ug magiyahan ang mga may kahibalo, 6aron masabtan ang kahulogan sa mga panultihon, mga sambingay, ug mga tigmo sa mga maalamon.
7Ang tawo nga gustong magmaalamon angayng magtahod sa Ginoo. Ang tawong buang-buang1:7 buang-buang: Kini nga pulong nga kanunayng hisgotan sa Mga Panultihon nagpasabot niadtong mga tawo nga wala moila sa Dios ug sa iyang kasugoan. gipakawalay bili ang kaalam ug dili gustong matul-id ang iyang pamatasan.
Ang Tambag sa Paglikay sa mga Tawong Daotan
8Anak, pamatia ang pagtul-id sa imong ginikanan sa imong pamatasan, 9tungod kay kini makapasidungog kanimo sama sa korona ug makapaanyag sama sa kuwintas.
10Anak, ayaw pagpadala sa pagpangdani sa mga tawong makasasala 11o mouban kanila kon moingon sila, “Dali, uban kanamo; mangatang kitag tawo ug atong patyon bisag walay sala. 12Buhi pa sila karon ug maayog panglawas apan pamatyon nato sila; mahisama sila sa mga nahiadto na sa dapit sa mga patay. 13Makakuha kita kanilag mahalong kabtangan, ug pun-on nato ang atong mga balay sa atong mga inilog. 14Sige na, uban kanamo, ug bahinon ta ang atong mga inilog.”
15Anak, ayaw gayod pag-uban kanila; likayi sila. 16Kay sayon ra nila ang pagpakasala ug pagpatay ug tawo. 17Kawang lang ang pagbutang ug lit-ag kon ang langgam nga dakponon nagatan-aw. 18Nasayod ang langgam nga lit-agon siya, apan kining mga daotan wala masayod nga sila mismo ang mabiktima sa ilang binuhatan. Mangatang silag patyonon apan silay pagapatyon. 19Mao kanay dangatan sa mga tawong moangkon ug kabtangan sa daotang paagi. Mao ra kanay ilang kamatyan.
Ang Resulta sa Pagsalikway sa Kaalam
20-21Ang kaalam sama sa tawo nga nagawali sa kadalanan, mga plasa, mga merkado, ug sa mga pultahan sa mga lungsod. Nagkanayon siya,
22“Kamong mga walay kahibalo, hangtod kanus-a kamo magpabiling ingon niana?
Kamong mga bugalbugalon, hangtod kanus-a ninyo ikalipay ang pagbugalbugal?
Kamong mga buang-buang, hangtod kanus-a kamo magdumili sa kaalam?
23Pamatia ang akong pagbadlong.
Ipadayag ko kaninyo ang akong hunahuna.1:23 Ipadayag ko kaninyo ang akong hunahuna: sa literal, Ibubo ko kaninyo ang akong Espiritu.
Ipadayag ko ang buot kong isulti batok kaninyo:
24Tungod kay wala kamo manumbaling sa akong pagtawag nga moduol kanako,
25ug tungod kay gipakawalay-bili ninyo ang tanan kong mga tambag ug pagbadlong,
26-27kataw-an ko kamo kon moabot kaninyo ang katalagman nga daw sa buhawi;
biay-biayon ko kamo kon moabot kaninyo ang daw sa bagyo nga kalisdanan ug ang makalilisang nga mga panghitabo.
28Unya manawag kamo kanako, apan dili ko kamo panumbalingon.
Mangita kamo kanako, apan dili ninyo ako makit-an.
29Tungod kay dili kamo magpatudlo ug wala kamoy pagtahod sa Ginoo,
30gipakawalay-bili ninyo ang akong mga tambag ug gipakadaotan ang akong pagbadlong.
31Busa anihon ninyo ang bunga sa inyong binuhatan ug sa inyong mga daotang plano.
32Kay ang pagkamalapason sa mga walay kahibalo maoy mopatay kanila,
ug ang kawalay pagpakabana sa mga buang-buang maoy molaglag kanila.
33Apan ang nagapamati kanako magkinabuhi nga luwas sa katalagman.
Walay mahitabo kaniya ug wala siyay angayng kahadlokan.”
箴言的价值
1这是大卫的儿子以色列王所罗门的箴言。
2为使人认识智慧和教诲，
领悟真知灼见；
3为使人接受劝诫，
为人处事仁义、公平、正直；
4使愚昧人明智，
使青年有知识和明辨力；
5使智者听了长学问，
明哲听了得指引；
6使人领悟箴言和比喻，
明白智者的话和谜语。
7知识始于敬畏耶和华，
愚人轻视智慧和教诲。
8孩子啊，
你要听从父亲的教诲，
不可背弃母亲的训言。
9因为这要作你头上的华冠，
颈上的项链。
10孩子啊，恶人若引诱你，
千万不要听从。
11他们若说：“跟我们来吧，
我们去埋伏杀人，
暗害无辜者取乐；
12我们要像阴间一样生吞他们，
整个吞没他们，
使他们如坠入坟墓的人；
13我们必得到各样宝物，
把战利品装满我们的房屋。
14跟我们一起干吧，
大家有福同享！”
15孩子啊，
不要走他们的道，
切莫行他们的路。
16因为他们奔向罪恶，
急速地去杀人流血。
17在飞鸟眼前设网罗，徒劳无功。
18他们埋伏，却自流己血；
他们伏击，却自害己命。
19这就是贪爱不义之财者的结局，
不义之财终要夺去他们的性命。
智慧的劝诫
20智慧在大街上高喊，
在广场上扬声，
21在热闹的市集宣告，
在城门口演说：
22“你们愚昧人喜爱愚昧，
嘲讽者以嘲弄为乐，
无知者厌恶知识，
要到什么时候呢？
23你们若因我的责备而回转，
我就向你们显明我的旨意1:23 “我就向你们显明我的旨意”希伯来文是“我就将我的灵浇灌你们”。，
叫你们明白我的话语。
24我呼唤你们，
你们却充耳不闻；
我向你们招手，
你们却视若无睹。
25你们漠视我的劝诫，
不接受我的责备。
26因此，
你们遭遇灾难时，
我必发笑；
惊恐临到你们时，
我必嗤笑——
27那时，恐惧如风暴袭击你们，
灾难如旋风临到你们，
忧愁和苦难吞没你们。
28你们呼求我，
我也不回答；
你们恳切地寻找我，
却找不到。
29因为你们厌恶知识，
不愿意敬畏耶和华，
30不接受我的劝诫，
又藐视我的责备。
31所以，你们必自食其果，
因自己的恶谋而吃尽苦头。
32愚昧人背离正道，
自招灭亡；
愚顽人逍遥自在，
毁掉自己。
33然而，那听从我的必安然居住，
得享安宁，
不怕灾祸。”
