Ang Tuig nga Tingpahulay sa Yuta
1Sa dihang didto si Moises sa Bukid sa Sinai, gisugo siya sa Ginoo 2nga isulti kini ngadto sa mga Israelinhon:
Kon moabot na kamo sa yuta nga ihatag ko kaninyo, ayaw ninyo tamni ang yuta sa matag ikapito nga tuig aron mapasidunggan ninyo ako. 3Sulod sa unom ka tuig makatanom kamo ug makaani. Ug sulod usab sa maong mga tuig makapamul-ong kamo sa inyong mga ubas ug makapamupo sa mga bunga niini. 4Apan sa ikapito nga tuig kinahanglan nga papahulayon ninyo ang yuta. Ayaw ninyo tamni ang inyong mga uma ug ayaw usab ninyo pul-ongi ang inyong mga ubas. 5Ayaw ninyo aniha ang mga tanom nga nanurok human sa inyong pag-ani, ug ayaw usab ninyo pupua ang mga bunga sa inyong mga ubas nga wala pul-ongi. Kinahanglan makapahulay sa hingpit ang yuta sulod sa usa ka tuig. 6Apan mahimo kamong mokuha ug pagkaon gikan niini—alang sa inyong kaugalingon, sa inyong mga sulugoon, sa inyong mga trabahante, sa mga langyaw nga nagapuyo uban kaninyo, 7sa inyong mga kahayopan, ug sa mga ihalas nga mga mananap diha sa inyong yuta.
Ang Tuig sa Paghatag ug Kagawasan ug Pag-uli
8-9Sa matag ika-49 nga tuig,25:8-9 Sa matag ika-49 nga tuig: sa literal, pito ka tuig nga igpapahulay, pito ka pito ka tuig. sa ikanapulo nga adlaw sa ikapitong bulan nga mao ang Adlaw sa Pagluwas sa mga Tawo gikan sa Ilang mga Sala, patingoga ninyo ang mga budyong sa tibuok nga dapit. 10Isipa ninyo nga pinasahi ang ika-50 nga tuig, kay panahon kini sa pag-uli ngadto sa tag-iya ang kanhing mga butang nga gibaligya, ug paghatag ug kagawasan sa mga ulipon aron makabalik na sila sa ilang pamilya. 11-12Niining Tuig sa Paghatag ug Kagawasan ug Pag-uli, ayaw kamo pagtanom, ug ayaw usab kamo pag-ani o pamupo aron pagtigom sa mga bunga sa mga tanom nga nanurok lang, apan panguha lang kamo sa inyong kaonon. Balaan kining tuiga alang kaninyo.
13Niining tuiga, ang tanang kabtangan nga gibaligya kaninyo ibalik ninyo ngadto sa nagbaligya niini. 14Busa kon magbaligya kamo o magpalit ug yuta sa inyong katagilungsod, ayaw kamo paglinimbongay. 15Kinahanglan nga ang presyo sa yuta ibasi sa nahibiling mga tuig nga makaani pa gikan niini sa dili pa moabot ang sunod nga Tuig sa Paghatag ug Kagawasan ug Pag-uli. 16Kon daghan pa ang katuigan nga nahibilin ayha ang Tuig sa Paghatag ug Kagawasan ug Pag-uli, patas-i ninyo ang presyo sa yuta, apan kon gamay na lang, pamub-i ninyo ang presyo niini. Kay ang tinuod, ang gipalit dili ang yuta mismo kondili ang gidaghanon sa maani gikan sa maong yuta. 17Ayaw kamo paglinimbongay kondili tahora ninyo ako, ang Ginoo nga inyong Dios. 18-19Tumana gayod ninyo ang akong mga patakaran ug mga sugo aron magkinabuhi kamo nga malinawon diha sa yuta nga inyong puy-an ug dili kamo kawad-an ug pagkaon tungod sa kaabunda sa mga ani gikan sa yuta. 20Ayaw kamo kabalaka kon unsa ang inyong kaonon sa ikapito nga tuig nga dili kamo makatanom o makaani. 21Kay panalanginan ko ang inyong yuta sa ikaunom nga tuig aron mag-ani kini ug daghan nga paigo sa tulo ka tuig. 22Busa samtang nagatanom pa kamo sa ikawalo nga tuig, ang inyong kaonon mao pa ang inyong giani sa ikaunom nga tuig, ug daghan pa ang inyong pagkaon hangtod sa ting-ani sa ikasiyam nga tuig.
23Ayaw ninyo ibaligya ang yuta sa paagi nga dili na kini mabawi pa, kay kining yutaa ako; gipapuy-an ug gipasaopan ko lang kini kaninyo. 24Busa tugoti ninyo nga mabawi pa sa tag-iya ang iyang yuta gikan kaninyo. Himuon ninyo kini sa tanan nga yuta nga inyong gipalit.
25Kon napobre ang inyong isigka-Israelinhon, ug tungod niini nabaligya niya ang iyang yuta, ang iyang labing duol nga paryente mao ang mopalit ug balik niini. 26Apan kon wala siyay paryente nga mopalit ug balik niini alang kaniya, mahimo gihapon niya kining mabawi kon makaya na niya kining paliton ug balik. 27Kon mahitabo kini, bayran niya ang nakapalit sa iyang yuta sa presyo basi sa maani gikan sa yuta hangtod sa pag-abot sa Tuig sa Paghatag ug Kagawasan ug Pag-uli. Unya mahimo na niyang mabawi ang iyang yuta. 28Apan kon dili paigo ang iyang ibayad, magpabilin kini sa nagpalit hangtod sa pag-abot sa Tuig sa Paghatag ug Kagawasan ug Pag-uli. Nianang tuiga, mabawi na niya ang iyang yuta nga walay bayad.
29Kon ang usa ka tawo mobaligya sa iyang balay nga anaa sa lungsod nga gilibotan ug paril, mapalit pa niya kini ug balik sulod sa usa ka tuig gikan sa iyang pagbaligya. 30Apan kon dili niya kini mapalit ug balik sulod sa usa ka tuig, ang maong balay mahimong iya na sa nakapalit ug sa iyang mga kaliwat hangtod sa kahangtoran. Dili na kini mabawi sa tag-iya sa Tuig sa Paghatag ug Kagawasan ug Pag-uli. 31Apan ang mga balay nga anaa sa mga baryo nga walay paril sama sa mga uma, mahimong mapalit ug balik ug mabawi sa Tuig sa Paghatag ug Kagawasan ug Pag-uli.
32Mahimong mapalit ug balik bisan kanus-a sa mga kaliwat ni Levi ang ilang mga balay nga anaa sa mga lungsod nga ilang gipanag-iyahan. 33Kon dili nila kini mapalit ug balik, iuli kini kanila sa Tuig sa Paghatag ug Kagawasan ug Pag-uli. Kay ang mga balay diha sa ilang mga lungsod ilang bahin gikan sa ilang isigka-Israelinhon. 34Apan ang mga sabsabanan nga anaa dapit sa ilang mga lungsod kinahanglan nga dili ibaligya, kay ila kanang kabtangan hangtod sa kahangtoran.
35Kon napobre ang inyong isigka-Israelinhon ug dili na siya makahimo sa pagsuporta sa iyang kaugalingon, tabangi ninyo siya sama sa pagtabang ninyo sa mga langyaw nga permanente nga nagapuyo uban kaninyo o temporaryo lang, aron makapadayon siya pagpuyo uban kaninyo. 36-37Pahulama ninyo siyag kuwarta ug ayaw patuboi, ug baligyai ninyo siyag pagkaon ug ayaw paginansiyahi, aron makapadayon siya pagpuyo uban kaninyo. Himoa ninyo kana sa pagpaila nga nagatahod kamo kanako nga inyong Dios. 38Ako mao ang Ginoo nga inyong Dios nga nagpagawas kaninyo gikan sa Ehipto aron ihatag kaninyo ang yuta sa Canaan ug aron ako mahimong inyong Dios.
39Kon napobre ang inyong isigka-Israelinhon, ug tungod niini nabaligya niya kaninyo ang iyang kaugalingon isip ulipon, ayaw ninyo siya patrabahoa sama sa usa ka ulipon. 40Isipa ninyo siya nga usa ka sinuholan nga trabahante o usa ka bisita nga nagapuyo uban kaninyo. Magtrabaho siya diha sa inyo hangtod sa Tuig sa Paghatag ug Kagawasan ug Pag-uli. 41Nianang tuiga, gawasnon na siya ug ang iyang mga anak, ug makabalik na sila sa ilang mga kaparyentehan ug maangkon pag-usab ang mga kabtangan sa ilang mga katigulangan. 42Mga ulipon ko kamo, kamong mga Israelinhon nga gipagawas ko gikan sa Ehipto. Busa ayaw ninyo ibaligya ang inyong kaugalingon aron mahimong ulipon. 43Ayaw ninyo daog-daoga ang inyong isigka-Israelinhon nga nagpaulipon kaninyo. Himoa ninyo kana sa pagpaila nga nagatahod kamo kanako nga inyong Dios.
44Kon gusto ninyo nga may mga ulipon kamo, pagpalit kamo sa mga nasod sa inyong palibot. 45Mahimo usab kamong mopalit sa mga langyaw nga nagapuyo uban kaninyo o sa mga sakop sa ilang panimalay nga natawo diha sa inyong dapit. Ang mga ulipon nga napalit ninyo gikan kanila mahimo na ninyong kabtangan. 46Mahimo ninyo silang kabilin sa inyong mga anak ug mag-alagad sila kanila sa tibuok nilang kinabuhi. Apan ayaw gayod ninyo daog-daoga ang inyong isigka-Israelinhon nga nahimo ninyong ulipon.
47Kon ang usa ka kabos nga Israelinhon nagbaligya sa iyang kaugalingon isip ulipon ngadto sa usa ka adunahan nga langyaw nga nagapuyo uban kaninyo o sa paryente niini, 48kana nga Israelinhon mahimo pa nga malukat. Mahimo siyang lukaton sa iyang igsoon, 49uyoan, ig-agaw, o si bisan kinsa nga duol niyang paryente. Mahimo usab nga siya mismo ang molukat sa iyang kaugalingon kon makakaya na siya. 50-52Ang iyang himuon, sumahon niya ug sa nagpalit kaniya kon pila ka tuig ang iyang pag-alagad isip ulipon ug kon pila ka tuig ang nahibilin ayha moabot ang Tuig sa Paghatag ug Kagawasan ug Pag-uli. Basi sa gidugayon sa nahibilin nga tuig, sumahon kon pila ang kantidad kon bayran siya, sama sa sinuholan nga trabahante. Ang sumada sa sweldo mao ang bayad alang sa iyang kagawasan. 53Kinahanglan nga isipon siya sa nagpalit kaniya nga usa ka sinuholan nga trabahante ug dili niya siya daog-daogon. 54Kon dili siya malukat sa ingon niini nga mga paagi, malibre gihapon siya ug ang iyang mga anak sa Tuig sa Paghatag ug Kagawasan ug Pag-uli. 55Busa walay magpabilin kaninyo nga mga ulipon hangtod sa kahangtoran, kay mga ulipon ko kamo, kamo nga gipagawas ko gikan sa Ehipto. Ako mao ang Ginoo nga inyong Dios.
የሰባተኛው ዓመት ዕረፍት
1እግዚአብሔር (ያህዌ) ሙሴን በሲና ተራራ ላይ እንዲህ አለው፤ 2“ለእስራኤላውያን እንዲህ ብለህ ተናገር፤ ‘ወደምሰጣችሁ ምድር በምትገቡበት ጊዜ ምድሪቱ ራሷ የእግዚአብሔርን (ያህዌ) ሰንበት ታክብር። 3ስድስት ዓመት በዕርሻህ ላይ ዝራ፤ ስድስት ዓመት ወይንህን ግረዝ፤ ፍሬውንም ሰብስብ። 4በሰባተኛው ዓመት ግን ምድሪቱ የዕረፍት ሰንበት ታድርግ፤ ይህም የእግዚአብሔር (ያህዌ) ሰንበት ነው። በዕርሻህ ላይ አትዝራ፤ ወይንህንም አትግረዝ። 5ሳይዘራ የበቀለውን አትጨደው፤ ካልተገረዘው የወይን ተክልህ ፍሬ አትሰብስብ። ምድሪቱ የአንድ ዓመት ዕረፍት ታድርግ። 6ምድሪቱም በሰንበት ጊዜዋ የምታስገኘው ማንኛውም ፍሬ ለአንተ፣ ለወንድ ባሪያህ፣ ለሴት ባሪያህ፣ ለቅጥር ሠራተኛህና ከአንተ ጋር ለሚኖር መጻተኛ ምግብ ይሁን፤ 7እንዲሁም ለቤት እንስሶችህና በምድርህ ለሚኖሩ የዱር አራዊት ምድሪቱ የምታበቅለው ሁሉ መኖ ይሁን።
የኢዮቤልዩ ዓመት
25፥8-38 ተጓ ምብ – ዘዳ 15፥1-11
25፥39-55 ተጓ ምብ – ዘፀ 21፥2-11፤ ዘዳ 15፥12-18
8“ ‘ሰባት የሰንበት ዓመታት ማለትም ሰባት ጊዜ ሰባት ዓመታትን ቍጠር፤ ሰባቱ የሰንበት ዓመታትም አርባ ዘጠኝ ዓመታት ይሆናሉ። 9ከዚያም በኋላ በሰባተኛው ወር በዐሥረኛው ቀን፣ መለከት ይነፋ፤ በማስተስረያ ቀንም በምድራችሁ ሁሉ መለከት ንፉ። 10አምሳኛውን ዓመት ቀድሱ፤ በምድሪቱ ሁሉ ላሉ ነዋሪዎች በሙሉ ነጻነት ዐውጁ፤ ይህም ኢዮቤልዩ ይሁንላችሁ፤ ከእናንተ እያንዳንዱ ወደ ቤተ ሰቡ ርስት፣ ወደ ወገኑም ይመለስ። 11የአምሳኛው ዓመት ኢዮቤልዩ ይሁንላችሁ፤ አትዝሩ፤ ሳትዘሩት የበቀለውን አትጨዱ፤ ካልተገረዘውም የወይን ሐረግ ፍሬ አትሰብስቡ። 12ኢዮቤልዩ ስለሆነ ለእናንተ የተቀደሰ ይሁን፤ ሳትዘሩት በሜዳ የበቀለውን ብሉ።
13“ ‘በዚህ በኢዮቤልዩ ዓመት እያንዳንዱ ሰው ወደ ርስቱ ይመለስ።
14“ ‘ከወገንህ ከአንዱ መሬት ብትገዛ ወይም ብትሸጥለት፣ አንዱ ሌላውን አያታልል። 15ከኢዮቤልዩ በኋላ ያሉትን ዓመታት ብዛት መሠረት በማድረግ ከወገንህ ትገዛለህ፤ እርሱም የቀሩትን የመከር ዓመታት ብዛት መሠረት በማድረግ ይሸጥልሃል። 16የዓመቱ ቍጥር ከበዛ ዋጋውን ጨምር፤ የዓመቱ ቍጥር ካነሰም፣ ዋጋውን ቀንስ፤ ምክንያቱም የሚሸጥልህ የዓመቱን የምርት መጠን ነውና። 17አንዱ ሌላውን አያታልል፤ አምላክህን (ኤሎሂም) ፍራ፤ እኔ እግዚአብሔር አምላካችሁ (ያህዌ ኤሎሂም) ነኝ።
18“ ‘ሥርዐቴን ጠብቁ፤ ሕጌን በጥንቃቄ አድርጉ፤ በምድሪቱም በሰላም ትኖራላችሁ። 19ምድሪቱ ፍሬዋን ትሰጣለች፤ እስክትጠግቡ ትበላላችሁ፤ በዚያም በሰላም ትኖራላችሁ። 20እናንተም፣ “ካልዘራን ወይም ሰብላችንን ካልሰበሰብን በሰባተኛው ዓመት ምን እንበላለን?” በማለት ትጠይቁ ይሆናል። 21በስድስተኛው ዓመት በረከቴን እሰድድላችኋለሁ፤ ምድሪቱም ለሦስት ዓመት የሚበቃ ፍሬ ትሰጣለች። 22በስምንተኛው ዓመት በምትዘሩበት ጊዜ፣ የምትበሉት ቀድሞ ከሰበሰባችሁት ሰብል ይሆናል፤ የዘጠነኛውን ዓመት መከር እስክትሰበስቡ ድረስ ከዚሁ እህል ትበላላችሁ።
23“ ‘መሬት ለዘለቄታ አይሸጥ፤ ምክንያቱም ምድሪቱ የእኔ ናት፤ እናንተም መጻተኞችና እንግዶች ናችሁ። 24ርስት አድርጋችሁ በምትይዙት ምድር ሁሉ መሬት የሚዋጅበት ሁኔታ እንዲኖር አድርጉ።
25“ ‘ከወገንህ አንዱ ደኽይቶ ርስቱን ቢሸጥ፣ የቅርብ ዘመዱ መጥቶ ወገኑ የሸጠውን ይዋጅለት። 26ነገር ግን ሰውየው ርስቱን የሚዋጅለት ምንም ዘመድ ባይኖረውና እርሱ ራሱ መዋጀት የሚችልበትን ሀብት ቢያገኝ፣ 27ርስቱን ከሸጠበት ጊዜ ጀምሮ ያለውን የሽያጭ ዘመን በመቍጠር የዋጋውን ልዩነት ለገዛው ሰው ይመልስ፤ እርሱም ወደ ገዛ ርስቱ ይመለስ። 28ነገር ግን ዋጋውን መመለስ ካልቻለ፣ የሸጠው ርስት እስከ ኢዮቤልዩ ዓመት ድረስ የገዥው ንብረት ሆኖ ይቈያል፤ በኢዮቤልዩ ዓመት ለባለቤቱ ይመለሳል፤ ሰውየውም ወደ ርስቱ ይመለሳል።
29“ ‘ማንኛውም ሰው ቅጥር በተሠራለት ከተማ ውስጥ የሚገኝ መኖሪያ ቤቱን ቢሸጥ ከሸጠበት ጊዜ ጀምሮ እስከ አንድ ዓመት ሊዋጀው ይችላል፤ የመዋጀት መብቱ እስከ አንድ ዓመት ድረስ ነው። 30አንዱ ዓመት ከማለቁ በፊት መዋጀት ካልቻለ ግን፣ ቅጥር በተሠራለት ከተማ ውስጥ ያለው ቤት የገዢውና የልጅ ልጆቹ ንብረት ሆኖ ይቀራል፤ በኢዮቤልዩ አይመለስለትም። 31ቅጥር በዙሪያው ባልተሠራለት መንደር ውስጥ የሚገኙ ቤቶች ግን እንደ ዕርሻ መሬት ተቈጥረው ሊዋጁ ይችላሉ፤ በኢዮቤልዩም ይመለሳሉ።
32“ ‘ነገር ግን ሌዋውያን የራሳቸው በሆኑት ከተሞች ውስጥ የሚገኙትን ቤቶቻቸውን ምንጊዜም የመዋጀት መብት አላቸው። 33ሌዋውያን በከተማቸው ያለውን ቤታቸውን ቢሸጡና መዋጀት ባይችሉ፣ በኢዮቤልዩ ይመለሳል፤ በሌዋውያን ከተሞች የሚገኙ ቤቶች በእስራኤላውያን መካከል የሌዋውያን ንብረት ናቸውና። 34በከተሞቻቸው ዙሪያ ያለው የግጦሽ መሬት ግን አይሸጥ፤ ለዘላለም ቋሚ ንብረታቸው ነውና።
35“ ‘በመካከልህ ከወገንህ አንዱ ቢደኸይ፣ ራሱንም መርዳት ባይችል፣ በመካከልህ ይኖር ዘንድ መጻተኛውን ወይም እንግዳውን እንደምትረዳ እርዳው። 36ወገንህ በመካከልህ ይኖር ዘንድ ምንም ዐይነት ወለድ25፥36 ወይም እጅግ ብዙ ወለድ፤ እንዲሁም 37 ይመ አትቀበለው፤ አምላክህን (ኤሎሂም) ፍራው። 37ገንዘብህን በዐራጣ አታበድረው፤ ምግብህንም በትርፍ አትሽጥለት። 38የከነዓንን ምድር ልሰጥህና አምላክህ (ኤሎሂም) ልሆን፣ ከግብፅ ያወጣሁህ እኔ እግዚአብሔር አምላክህ (ያህዌ ኤሎሂም) ነኝ።
39“ ‘ከወገንህ አንዱ ከመካከልህ ቢደኸይ፣ ራሱንም ለአንተም ቢሸጥ፣ እንደ ባሪያ አድርገህ አታሠራው። 40በመካከልህ እንዳለ ቅጥር ሠራተኛ ወይም እንደ እንግዳ አድርገህ ቍጠረው፤ እስከ ኢዮቤልዩ ዓመትም ይሥራልህ፤ 41ከዚያም በኋላ እርሱና ልጆቹ በነጻ ይለቀቁ፤ ወደ ቤተ ሰቡና ወደ አባቶቹ ንብረት ይመለስ። 42እስራኤላውያን ከግብፅ ያወጣኋቸው አገልጋዮቼ ስለ ሆኑ እንደ ባሪያ አይሸጡ። 43በጭካኔ አትግዛቸው፤ ነገር ግን አምላክህን (ኤሎሂም) ፍራ።
44“ ‘የሚኖሩህ ወንዶችና ሴቶች ባሪያዎችህ፣ በዙሪያህ ካሉት አሕዛብ መካከል የገዛሃቸው ባሪያዎች ይሁኑ። 45እንደዚሁም በመካከላችሁ ከሚኖሩት መጻተኞችና ከተወለዱት ወገናቸው ባሪያዎችን ግዙ፤ ንብረታችሁም ይሁኑ። 46እነርሱንም እንደ ንብረት ለልጆቻችሁ አውርሷቸው፤ በሕይወታቸው ዘመን ሁሉ ባሪያዎች ይሁኗችሁ፤ እስራኤላውያን ወገኖቻችሁን ግን በጭካኔ አትግዟቸው።
47“ ‘በመካከላችሁ የሚኖር መጻተኛ ወይም እንግዳ ሀብታም ቢሆንና ከወገናችሁ አንዱ ደኽይቶ በመካከላችሁ ለሚኖር መጻተኛ ወይም ከመጻተኛው ወገን ለአንዱ ራሱን ቢሸጥ፣ 48ከተሸጠ በኋላ ሊዋጅ ይችላል። ከዘመዶቹም አንዱ፣ 49አጎቱ ወይም የአጎቱ ልጅ ወይም ከወገኖቹ ማንኛውም የሥጋ ዘመዱ ይዋጀው፤ ሀብት ካገኘም ራሱን መዋጀት ይችላል። 50እርሱም ራሱን ከሸጠበት ዓመት አንሥቶ እስከ ኢዮቤልዩ ዓመት ድረስ ያለውን ጊዜ ከገዛው ሰው ጋር በመሆን ይቍጠር፤ ነጻ የሚለቀቅበትም ዋጋ በእነዚያ ዓመታት ለአንድ ቅጥር ሠራተኛ በሚከፈለው መሠረት ይተመናል። 51ብዙ ዓመት የሚቀረው ከሆነም፣ እርሱን ለመግዛት ከተከፈለው ዋጋ ላይ በቀረው ዓመት መጠን ለሚዋጅበት መልስ ይክፈል። 52እስከ ኢዮቤልዩ ድረስ የሚቀረው ጥቂት ዓመት ከሆነም፣ በቀረው ዓመት መጠን የሚዋጅበትን መልስ ይክፈል። 53ከዓመት እስከ ዓመት እንደ ቅጥር ሠራተኛ ይኑር፤ አሳዳሪውም በፊትህ በጭካኔ አይግዛው።
54“ ‘ከእነዚህ መንገዶች በአንዱ እንኳ መዋጀት ባይችል፣ እርሱና ልጆቹ በኢዮቤልዩ ዓመት በነጻ ይለቀቁ፤ 55እስራኤላውያን ለእኔ አገልጋዮቼ ናቸውና። እነርሱ ከግብፅ ምድር ያወጣኋቸው አገልጋዮቼ ናቸው፤ እኔ እግዚአብሔር አምላካችሁ (ያህዌ ኤሎሂም) ነኝ።
