Gipakaon ni Jesus ang 5,000 ka mga Tawo
(Mat. 14:13-21; Mar. 6:30-44; Luc. 9:10-17)
1Pagkahuman niadto, mitabok si Jesus sa Linaw sa Galilea, nga gitawag usab nga Dagat sa Tiberias. 2Daghan kaayo ang katawhan nga misunod kaniya, tungod kay nakita nila ang iyang mga gibuhat nga mga milagro sa iyang pagpang-ayo sa mga masakiton. 3Mitungas si Jesus ug ang iyang mga tinun-an sa bungtod ug didto nanglingkod. 4(Hapit na niadto ang pagsaulog sa mga Judio sa Pista sa Paglabay sa Anghel.) 5Sa pagtan-aw ni Jesus, nakita niya ang daghang mga tawo nga nagpadulong kaniya. Busa miingon siya kang Felipe, “Asa ba kita makapalit ug pagkaon aron makakaon kining mga tawo?” 6(Mao kini ang iyang pangutana tungod kay gusto niya nga sulayan si Felipe. Apan sa pagkatinuod, may plano na siyang daan kon unsa ang iyang buhaton.) 7Miingon si Felipe kaniya, “Sa kadaghan niining mga tawo, bisag gamay lang ang atong ihatag nga pagkaon sa matag usa kanila, ang walo ka bulan nga sweldo sa usa ka tawo kulang pa nga ipalit.” 8Apan miingon ang igsoon ni Pedro nga si Andres nga usa usab sa mga tinun-an ni Jesus, 9“May batang lalaki dinhi nga adunay lima ka buok pan ug duha ka isda. Apan mag-unsa man kini sa kadaghan sa mga tawo?” 10Miingon si Jesus, “Sige, palingkora ninyo ang mga tawo.” Daghang mga balili niadtong mga lugara, busa nanglingkod ang mga tawo. Ang mga lalaki lang mikabat nang daan ug mga 5,000. 11Unya, gikuha ni Jesus ang pan ug gipasalamatan niya ang Dios, ug giapod-apod ngadto sa mga tawo nga nanglingkod didto. Mao gihapon kini ang iyang gibuhat sa isda, ug silang tanan nangaon kutob sa ilang gusto. 12Pagkahuman nila ug pangaon, miingon si Jesus sa iyang mga tinun-an, “Tigoma ninyo ang mga sobra aron wala gayoy mausik.” 13Busa gitigom nila ang tanan nga sobra. Ug gikan sa lima ka pan nga gipakaon sa mga tawo, nakapuno pa sila ug 12 ka bukag.
14Pagkakita sa mga tawo niadtong milagro nga gibuhat ni Jesus, miingon sila, “Mao na gayod kini ang tinuod nga Propeta nga atong gipaabot nga moanhi dinhi sa kalibotan!” 15Nahibalo nang daan si Jesus nga aduna silay tuyo nga kuhaon siya ug pugson nga mahimong hari. Busa mipahawa siya didto ug mitungas na usab sa mas taas pa nga bahin sa bungtod ug nagainusara.
Naglakaw si Jesus Ibabaw sa Tubig
(Mat. 14:22-33; Mar. 6:45-52)
16Sa pagkakilomkilom na, nanglugsong sa baybayon ang iyang mga tinun-an 17ug nanakay sa sakayan. Ngitngit na, apan wala pa mahiapas kanila si Jesus. Busa misugod na lang sila sa pagtabok balik sa Capernaum. 18Samtang nanabok sila, kalit nga mikusog ang hangin ug midagko ang mga balod. 19Sa dihang nakapalayo na sila ug mga lima o kaha unom ka kilometro, nakita nila si Jesus nga nagalakaw ibabaw sa tubig padulong sa ilang sakayan, ug nahadlok sila. 20Apan si Jesus miingon kanila, “Ayaw kamo kahadlok, ako kini!” 21Busa gipasakay nila siya. Ug nakaabot dayon sila sa ilang padulngan.
Gipangita sa mga Tawo si Jesus
22-23Pagkasunod adlaw, wala pa gayod mamahawa ang mga tawo didto sa lugar nga gipakan-an kanila sa Ginoo sa pan nga iyang gipasalamatan sa Dios. Nahibalo sila nga sa miaging gabii may usa lang ka sakayan didto, ug mao kadto ang gisakyan sa mga tinun-an ni Jesus. Nahibalo usab sila nga wala mosakay si Jesus uban sa iyang mga tinun-an. Unya, may miabot nga mga sakayan didto nga gikan sa Tiberias. 24Busa pagkahibalo sa mga tawo nga wala na didto si Jesus ug ang iyang mga tinun-an, nanakay sila sa mga sakayan ug nangadto sa Capernaum aron pangitaon si Jesus.
Ang Pagkaon nga Nagahatag ug Kinabuhi
25Pag-abot nila didto sa Capernaum nakita nila si Jesus. Miingon sila, “Magtutudlo, kanus-a ka pa dinhi?” 26Miingon si Jesus kanila, “Sa pagkatinuod, sultihan ko kamo nga ginapangita ninyo ako dili tungod sa mga milagro nga inyong nakita, kondili tungod kay gipakaon ko kamo ug pan ug nabusog kamo. 27Apan ayaw kamo paghago alang sa pagkaon nga madunot lang, kondili paghago kamo alang sa pagkaon nga molungtad ug nagahatag ug kinabuhi nga walay kataposan. Ako nga Anak sa Tawo mao ang mohatag kaninyo niini nga pagkaon, kay ako ang gihatagan sa Dios nga Amahan sa katungod nga mohatag niini.” 28Busa nangutana sila kaniya, “Unsa man ang angay namong buhaton aron masunod namo ang gusto nga ipabuhat sa Dios?” 29Mitubag si Jesus, “Ang gusto sa Dios nga inyong buhaton mao kini: motuo kamo kanako nga iyang gipadala.” 30Miingon usab sila, “Unsa man nga milagro ang imong ipakita kanamo aron motuo kami kanimo? 31Kaniadto ang atong mga katigulangan mikaon sa pagkaon nga gitawag nga manna sa dihang didto pa sila sa kamingawan. Kay nagaingon ang Kasulatan nga gihatagan sila ni Moises ug pagkaon nga gikan sa langit.”6:31 Tan-awa usab ang Exo. 16:4; Neh. 9:15; Salmo 78:24. 32Miingon si Jesus kanila, “Sa pagkatinuod, sultihan ko kamo nga dili si Moises ang naghatag ug pagkaon nga gikan sa langit kondili ang akong Amahan. Ug siya mao usab ang nagahatag kaninyo sa tinuod nga pagkaon gikan sa langit. 33Kay ang pagkaon nga ginahatag sa Dios walay lain kondili siya nga gikan sa langit ug nagahatag ug kinabuhi sa mga tawo dinhi sa kalibotan.” 34Miingon dayon ang mga tawo, “Hatagi kami kanunay nianang pagkaon nga imong gi-ingon.” 35Miingon si Jesus, “Ako mao ang pagkaon nga nagahatag ug kinabuhi. Ang nagaduol ug nagatuo kanako dili na gayod pagagutomon o pagauhawon.”
36“Apan sama sa giingon ko na kaninyo kaniadto, dili gihapon kamo motuo kanako bisan nakita na ninyo ang mga milagro nga akong gibuhat.6:36 bisan nakita na ninyo ang mga milagro nga akong gibuhat: sa ubang teksto, bisan nakita na ninyo ako. 37Ang tanang mga tawo nga ginahatag sa Amahan kanako moduol kanako, ug ang moduol kanako dili ko gayod isalikway. 38Kay nanaog ako gikan sa langit dili aron tumanon ko ang akong kaugalingon nga kabubut-on, kondili ang kabubut-on sa akong Amahan nga nagpadala kanako. 39Ug mao kini ang kabubut-on sa nagpadala kanako: nga dili ko pasagdan nga mawala ang bisan usa kanila nga iyang gitugyan kanako, hinuon banhawon ko sila sa kataposan nga adlaw. 40Kay mao kini ang kabubut-on sa akong Amahan: nga ang tanan nga nagaila ug nagatuo kanako makaangkon sa kinabuhi nga walay kataposan, ug banhawon ko sila sa kataposan nga adlaw.”
41Nagbagulbol ang mga Judio batok kang Jesus, kay miingon man siya nga siya mao ang kalan-on nga gikan sa langit. 42Miingon sila, “Si Jesus lang kana nga anak ni Jose. Nganong nagaingon man siya nga gikan siya sa langit, nga nakaila man gani kita sa iyang amahan ug inahan?” 43Gitubag sila ni Jesus, “Ayaw kamo pagbagulbol. 44Walay makaduol kanako kon dili tandogon sa Amahan nga nagpadala kanako ang iyang kasingkasing. Ug sila nga moduol kanako banhawon ko sa kataposan nga adlaw. 45May gisulat ang usa sa mga propeta nga nagaingon, ‘Silang tanan tudloan sa Dios.’6:45 Tan-awa usab ang Isa. 54:13. Busa ang tanan nga magpatalinghog sa mga gitudlo sa Amahan moduol kanako. 46Wala kini magpasabot nga may tawo na nga nakakita sa Amahan. Ako nga naggikan sa Dios nga Amahan mao lang gayod ang nakakita kaniya.”
47“Sa pagkatinuod, sultihan ko kamo nga ang nagatuo kanako adunay kinabuhi nga walay kataposan, 48tungod kay ako mao ang kalan-on nga nagahatag ug kinabuhi. 49Ang inyong mga katigulangan mikaon sa kalan-on nga gitawag nga manna sa didto pa sila sa kamingawan, apan nangamatay gihapon sila. 50Apan ako ang kalan-on nga mikanaog gikan sa langit. Si bisan kinsa nga mokaon niini nga pagkaon dili na mamatay. 51Ako mao ang buhing kalan-on nga mikanaog gikan sa langit. Si bisan kinsa nga mokaon niini magakinabuhi sa walay kataposan. Tungod kay ang kalan-on nga akong ihatag kaniya mao ang akong lawas. Ihatag ko kini aron makaangkon ang mga tawo dinhi sa kalibotan ug kinabuhi nga walay kataposan.”
52Naglantugi ang mga Judio nga naminaw kang Jesus. Miingon sila, “Unsaon ba paghatag niini nga tawo kanato sa iyang lawas aron atong kaonon?” 53Miingon si Jesus kanila, “Sa pagkatinuod, sultihan ko kamo nga kon dili kamo mokaon sa lawas sa Anak sa Tawo ug kon dili kamo moinom sa iyang dugo, dili gayod kamo makabaton sa kinabuhi nga walay kataposan. 54Apan si bisan kinsa nga mokaon sa akong lawas ug moinom sa akong dugo may kinabuhi nga walay kataposan, ug banhawon ko siya sa kataposan nga adlaw. 55Kay ang akong lawas mao ang tinuod nga pagkaon ug ang akong dugo mao ang tinuod nga ilimnon.6:55 tinuod nga pagkaon… tinuod nga ilimnon nga nagahatag sa kinabuhi nga walay kataposan. 56Si bisan kinsa nga nagakaon sa akong lawas ug nagainom sa akong dugo nagapabilin kanako ug ako nagapabilin usab kaniya. 57Ang Dios nga Amahan nga nagpadala kanako mao ang sinugdanan sa kinabuhi, ug tungod kaniya nagakinabuhi ako. Sama usab niini ang mahitabo sa mga nagakaon kanako, magakinabuhi usab sila tungod kanako. 58Ako ang kalan-on nga naggikan sa langit. Dili kini sama sa manna nga gikaon sa inyong mga katigulangan, kay nangamatay man gihapon sila. Ang nagakaon niining pagkaon nga akong giingon kaninyo mabuhi sa walay kataposan.” 59Gisulti kini ni Jesus samtang nagtudlo siya didto sa sinagoga sa mga Judio sa Capernaum.
Ang mga Pulong nga Nagahatag sa Kinabuhi nga Walay Kataposan
60Daghan sa iyang mga tinun-an ang nakadungog sa iyang gitudlo ug miingon, “Labihan kalisod kining iyang gitudlo, kinsay makadawat niini?” 61Bisan walay nagsulti kang Jesus, nahibaloan niya nga ang iyang mga tinun-an nagabagulbol tungod niadtong iyang gitudlo. Busa miingon si Jesus kanila, “Nahiubos ba kamo sa akong gisulti? 62Unsaon na lang kon ako nga Anak sa Tawo makita ninyo nga mokayab balik sa akong sinugdanan? 63Ang Espiritu Santo mao ang nagahatag sa kinabuhi. Ang tawo dili makahimo niini. Ang akong gisulti kaninyo gikan sa Espiritu Santo, ug nagahatag sa kinabuhi. 64Apan diha kaninyo adunay mga wala nagatuo kanako.” (Miingon siya niini tungod kay nahibaloan na niyang daan kon kinsa kadtong mga dili motuo ug kon kinsa ang magluib kaniya.) 65Ug midugang siya pag-ingon, “Mao kini ang hinungdan kon nganong nagaingon ako kaninyo nga walay makaduol kanako kon dili itugot sa Amahan.”
66Sukad niadto, daghan sa mga tinun-an ni Jesus ang mibiya ug wala na mokuyog kaniya. 67Busa miingon si Jesus sa iyang 12 ka apostoles, “Mobiya ba usab kamo kanako?” 68Mitubag si Simon Pedro kaniya, “Ginoo, kang kinsa pa man kami moadto? Ikaw lang ang nagtudlo mahitungod sa kinabuhi nga walay kataposan. 69Nagatuo kami kanimo tungod kay nahibaloan namo nga ikaw mao gayod ang Balaan nga gipadala sa Dios.” 70Miingon si Jesus kanila, “Dili ba gipili ko kamong dose? Apan anak sa Yawa6:70 anak sa Yawa: Ang buot ipasabot, gigamit sa yawa. ang usa kaninyo!” 71Ang gitumong ni Jesus mao si Judas nga anak ni Simon Iscariote.6:71 Simon Iscariote: dili apelyido ni Simon ang “Iscariote.” Tingali ang buot ipasabot, Simon nga taga-Keriot. Kay bisan tuod si Judas usa sa dose ka mga apostoles, siya mao ang magluib kang Jesus.
하늘에서 온 빵
1그 후 예수님은 디베랴 6:1 또는 ‘호수’ 바다라고도 하는 갈릴리 바다 건너편으로 가셨다.
2그러자 많은 군중이 병든 사람을 고치는 기적을 보고 예수님을 따랐다.
3예수님은 산으로 올라가 제자들과 함께 앉으셨다.
4마침 유대인의 명절인 유월절이 다가왔다.
5예수님은 수많은 군중이 자기에게 몰려오는 것을 보시고 빌립에게 “이 사람들을 먹일 만한 빵을 우리가 어디서 살 수 있겠느냐?” 하고 물으셨다.
6사실 예수님은 하실 일을 미리 다 알고 계시면서도 빌립의 마음을 떠보려고 이렇게 물으신 것이다.
7빌립은 예수님께 “한 사람에게 조금씩 나누어 준다고 해도 6:7 한 데나리온은 하루 품삯. 하루 품삯을 10,000원으로 계산할 경우 200데나리온은 200만 원이 된 다.200데나리온어치의 빵으로도 부족할 것입니다” 하고 대답하였다.
8이때 예수님의 제자인 시몬 베드로의 동생 안드레가 예수님께 이렇게 여쭈었다.
9“여기에 보리빵 다섯 개와 작은 물고기 두 마리를 가진 어린이가 있습니다. 그러나 그것을 가지고 어떻게 이 많은 사람을 먹일 수 있겠습니까?”
10그러자 예수님이 그들에게 “사람들을 앉게 하라” 하고 말씀하셨다. 그 곳에는 풀이 많아 사람들이 앉았는데 그 수는 약 5,000명쯤 되었다.
11예수님은 그 빵을 받아 들고 감사 기도를 드리신 다음 앉은 사람들에게 원하는 대로 나눠 주시고 또 물고기도 그렇게 하셨다.
12사람들이 모두 실컷 먹었을 때 예수님이 제자들에게 “남은 조각을 거두고 버리는 것이 없게 하라” 하고 말씀하셨다.
13그래서 제자들이 남은 조각을 거둬 보니 보리빵 다섯 개로 먹고 남은 부스러기가 열두 광주리나 되었다.
14예수님이 베푸신 이 기적을 보고 사람들은 “이분이야말로 세상에 오실 바로 그 예언자이시다!” 하고 외쳤다.
15예수님은 그들이 강제로 자기를 잡아 그들의 왕을 삼으려 한다는 것을 아시고 혼자서 다시 산으로 올라가셨다.
16날이 저물자 제자들은 바닷가로 내려가
17배를 타고 건너편 가버나움을 향해 떠났다. 날이 이미 어두워졌는데도 예수님은 아직 제자들에게 돌아오시지 않았다.
18그때 강한 바람이 불어 파도가 일기 시작했다.
19제자들이 배를 저어 6:19 헬 ‘약 25-30스타디온’ (1스타디온은 185미터)4-5킬로미터쯤 갔을 때 예수님이 바다 위로 걸어오셨다. 배로 가까이 오시는 예수님을 보고 제자들이 무서워하자
20예수님은 그들에게 “나다. 무서워하지 말아라” 하고 말씀하셨다.
21그래서 제자들은 기뻐하며 예수님을 배에 모셔들였다. 배는 곧 그들이 가려던 곳에 다다랐다.
22이튿날 바다 건너편에 남아 있던 군중들은 한 척밖에 없던 배로 예 수님은 타시지 않고 제자들만 타고 떠난 것을 알게 되었다.
23그러나 디베랴에서 다른 배가 몇 척 왔는데 상륙 장소는 주님이 감사 기도를 드리신 후에 군중들이 빵을 먹던 곳에서 가까운 곳이었다.
24군중들은 거기에 예수님도 제자들도 없는 것을 보고 배를 타고 예수님을 찾아 가버나움으로 떠났다.
25그들은 바다 건너편에서 예수님을 만나 물었다. “선생님, 언제 이 곳에 오셨습니까?”
26“내가 너희에게 분명히 말하지만 너희가 나를 찾아온 것은 기적을 보았기 때문이 아니라 빵을 실컷 먹었기 때문이다.
27썩어 없어지는 양식을 위해 일하지 말고 영원한 생명을 누릴 때까지 있는 양식을 위해 일하라. 이것이 6:27 원문에는 ‘인자’ (사람의 아들)내가 너희에게 줄 양식이다. 하나님 아버지께서는 나를 인정한다는 도장을 나에게 찍어 주셨다.”
28“우리가 하나님의 일을 하려면 무엇을 해야 합니까?”
29“하나님이 보내신 자를 믿는 것이 하나님의 일이다.”
30“그렇다면 우리가 보고 당신을 믿을 수 있도록 당신이 보여 줄 만한 기적이 무엇입니까? 당신이 무슨 일을 하겠느냐는 말입니다.
316:31 출16:4, 느9:15, 시78:24‘모세가 하늘에서 양식을 내려 그들을 먹였다’ 는 성경 말씀대로 우리 조상들은 광야에서 만나를 먹었습니다.”
32“내가 분명히 말하지만 하늘에서 양식을 내려 너희에게 준 것은 모세가 아니다. 오직 너희에게 하늘의 참된 양식을 주시는 분은 내 아버지이시다.
33하나님의 양식은 하늘에서 내려온 자가 세상에 생명을 주는 바로 그것이다.”
34“주님, 그런 양식을 항상 우리에게 주십시오.”
35그때 예수님은 그들에게 이렇게 말씀하셨다. “내가 바로 생명의 빵이다. 내게 오는 사람은 굶주리지 않을 것이며 나를 믿는 사람은 절대로 목마르지 않을 것이다.
36그러나 내가 이미 말했듯이 너희는 나를 보고도 믿지 않는다.
37아버지께서 내게 주시는 사람은 다 내게로 올 것이며 내게 오는 사람은 내가 절대로 쫓아내지 않을 것이다.
38내가 하늘에서 내려온 것은 내 뜻을 이루기 위해서가 아니라 나를 보내신 분의 뜻을 이루기 위해서이다.
39나를 보내신 분의 뜻은 그분이 내게 주신 모든 사람을 하나도 잃지 않고 마지막 날에 다시 살리는 그것이다.
40사실 내 아버지의 뜻은 아들을 보고 믿는 사람마다 영원한 생명을 얻는 것이다. 그리고 나는 마지막 날에 그들을 다시 살릴 것이다.”
41예수님이 “내가 하늘에서 내려온 빵이다” 하고 말씀하셨기 때문에 유대인들이 예수님에 대하여 수군거리며
42“이 사람은 요셉의 아들 예수가 아니냐? 그의 부모를 우리가 다 아는데 어떻게 하늘에서 내려왔다고 하는가?” 하였다.
43그래서 예수님이 그들에게 이렇게 말씀하셨다. “너희는 서로 수군거리지 말아라.
44나를 보내신 아버지께서 이끌어 주시지 않으면 아무도 나에게 올 수 없다. 그리고 오는 그 사람은 내가 마지막 날에 다시 살릴 것이다.
45예언서에는 6:45 사54:13‘그들이 모두 하나님의 가르치심을 받을 것이다’ 라고 기록되어 있다. 아버지의 말씀을 듣고 배운 사람은 모두 나에게 온다.
46이것은 아버지를 본 사람이 있다는 뜻이 아니다. 오직 하나님에게서 온 자만 아버지를 보았다.
47내가 분명히 너희에게 말하지만 나를 믿는 사람은 영원한 생명을 가졌다.
48나는 생명의 빵이다.
49너희 조상들은 광야에서 만나를 먹었으나 모두 죽고 말았다.
50그러나 하늘에서 내리는 양식을 먹는 사람은 죽지 않는다.
51나는 하늘에서 내려온 살아 있는 빵이다. 누구든지 이 빵을 먹는 사람은 영원히 살 것이다. 이 빵은 곧 세상의 생명을 위해 주는 내 살이다.”
52그러자 유대인들은 “이 사람이 어떻게 자기 살을 먹으라고 우리에게 줄 수 있겠는가?” 하 고 서로 논쟁하기 시작하였다.
53그래서 예수님은 그들에게 다시 말씀하셨다. “내가 분명히 너희에게 말하지만 6:53 원문에는 ‘인자’ (사람의 아들)나의 살을 먹지 않고 나의 피를 마시지 않으면 너희 안에 생명이 없다.
54누구든지 내 살을 먹고 내 피를 마시는 사람은 영원한 생명을 가졌다. 그래서 나는 마지막 날에 그를 다시 살릴 것이다.
55그것은 내 살이 참된 양식이며 내 피는 참된 음료이기 때문이다.
56내 살을 먹고 내 피를 마시는 사람은 내 안에 살고 나도 그 사람 안에 산다.
57살아 계신 아버지께서 나를 보내셔서 내가 아버지 때문에 사는 것과 마찬가지로 나를 먹는 사람도 나 때문에 살 것이다.
58나는 하늘에서 내려온 빵이다. 너희 조상들은 만나를 먹고도 죽었으나 이것은 그런 것과 같은 것이 아니다. 이 빵을 먹는 사람은 영원히 살 것이다.”
59이것은 예수님이 가버나움 회당에서 가르치실 때 하신 말씀이다.
60이 말씀을 듣고 여러 제자들이 “이것은 정말 어려운 말씀이다. 누가 알아들을 수 있겠는가?” 하며 수군거렸다.
61예수님은 제자들이 이 말씀에 대해서 수군거리는 것을 아시고 그들에게 이렇게 말씀하셨다. “내 말이 너희 귀에 거슬리느냐?
62만일 내가 전에 있던 곳으로 올라가는 것을 본다면 어떻게 하겠느냐?
636:63 또는 ‘살리는 것은 영이니 육은 무익하니라’생명을 주는 것은 하나님의 영이며 인간의 육체는 아무 쓸모가 없다. 내가 너희에게 한 말은 6:63 원문에는 ‘영이요 생명이라’영적인 생명에 관한 것이다.
64그러나 너희 중에는 믿지 않는 사람들이 있다.” 예수님은 믿지 않는 사람이 누구며 자기를 팔아 넘길 사람이 누군지 처음부터 알고 계셨다.
65그러고서 예수님은 덧붙여 말씀하셨다. “그러므로 내가 너희에게 아버지께서 오게 해 주시지 않으면 아무도 나에게 올 수 없다고 이미 말하였다.”
66이 말씀을 듣고 많은 제자들이 예수님을 떠나고 다시는 그와 함께 다니지 않았다.
67그래서 예수님이 열두 제자에게 “너희도 떠나고 싶으냐?” 하고 물으시자
68시몬 베드로가 이렇게 대답하였다. “주님, 우리가 누구에게로 가겠습니까? 주님에게는 영원한 생명의 말씀이 있습니다.
69우리는 주님이 하나님의 거룩하신 아들이라는 것을 믿고 알게 되었습니다.”
70그때 예수님은 “내가 너희 열둘을 선택하지 않았느냐? 그러나 너희 가운데 한 사람은 마귀다” 하고 말씀하셨다.
71이것은 가룟 사람 시몬의 아들 유다를 가리켜 하신 말씀이었다. 그는 비록 열두 제자 중 하나였으나 예수님을 팔아 넘길 사람이었다.
