Elogio de la sabiduría
1Hay minas de donde se saca la plata
y lugares donde se refina el oro.
2El hierro se extrae de la tierra;
el cobre, de la piedra fundida.
3El minero ha puesto fin a las tinieblas:
hurga en los rincones más apartados;
busca piedras en la más densa oscuridad.
4Lejos de la gente
cava túneles en lugares donde nadie ha estado;
lejos de la gente
se balancea en el aire.
5La tierra, de la cual se extrae su sustento,
es transformada en su interior como con fuego.
6De sus rocas se obtienen zafiros,
y en el polvo se encuentra oro.
7No hay ave de rapiña que conozca ese escondrijo
ni ojo de halcón que lo haya descubierto.
8Ninguna bestia soberbia ha puesto allí su pata;
tampoco merodean allí los leones.
9La mano del minero ataca la dura piedra
y pone al descubierto la raíz de las montañas.
10Abre túneles en la roca
y sus ojos contemplan todos sus tesoros.
11Anda en busca de28:11 Anda en busca de (LXX, Aquila y Vulgata); Detiene (TM). las fuentes de los ríos,
y trae a la luz cosas ocultas.
12Pero ¿dónde se halla la sabiduría?
¿Dónde habita la inteligencia?
13Nadie sabe lo que ella vale,
pues no se encuentra en la tierra de los vivientes.
14«Aquí no está», dice el abismo;
«Aquí tampoco», responde el mar.
15No se compra con el oro más fino
ni su precio se calcula en plata.
16No se compra con oro refinado,28:16 oro refinado; Lit. oro de Ofir.
ni con precioso ónice ni zafiros.
17Ni el oro ni el cristal se comparan con ella;
tampoco se cambia por áureas joyas.
18¡Para qué mencionar el coral y el jaspe!
¡La sabiduría vale más que los rubíes!
19El rubí de Cus no se le iguala,
ni es posible comprarla con oro puro.
20¿De dónde, pues, viene la sabiduría?
¿Dónde habita la inteligencia?
21Se esconde de los ojos de toda criatura;
¡hasta de las aves del cielo se oculta!
22El abismo destructor y la muerte afirman:
«Algo acerca de su fama llegó a nuestros oídos».
23Solo Dios sabe llegar hasta ella;
solo él sabe dónde habita.
24Porque él puede ver los confines de la tierra;
ve todo lo que hay bajo los cielos.
25Cuando él establecía la fuerza del viento
y determinaba el volumen de las aguas,
26cuando dictaba el estatuto para las lluvias
y la ruta de las tormentas,
27miró entonces a la sabiduría y ponderó su valor;
la puso a prueba y la confirmó.
28Y dijo a los mortales:
«Temer al Señor: ¡eso es sabiduría!
Apartarse del mal: ¡eso es inteligencia!».
دانایی لەکوێ دەدۆزرێتەوە؟
1زیو کانی هەیە و
بۆ زێڕیش شوێنێک هەیە بۆ پاڵاوتنی.
2ئاسن لە خۆڵ دەردەهێنرێت،
مسیش لە توانەوەی بەرد.
3مرۆڤ کۆتایی بە تاریکی دەهێنێت؛
لەناو تاریکی سێبەری مەرگ
بۆ بەردی کانزایی دوورترین کون و کەلەبەرەکان دەپشکنن.
4کانێکی لێدا دوور لە خەڵکی،
لە شوێنێکی لەبیرکراو لەلایەن ڕێبوارانەوە؛
شۆڕ کرانەوە و دوور لە خەڵکی جۆلانەیان پێکرا.
5زەوی ئەوەی کە نانی لێوە دەردەهێنرێت،
لە ژێرەوە دەگۆڕدرێت بە چەشنی ئاگر؛
6بەردەکانی یاقووتی شینی28:6 یاقووتی شین: دەشێت لاجیوەرد بێت. تێدایە و
لە خۆڵەکەیدا زێڕ هەیە.
7ڕێگایەک کە مەلە گۆشتخۆرەکان پێی نازانن و
چاوی هەڵۆ نایبینێت.
8ئاژەڵە دڕندەکان پێیدا نەڕۆیشتوون،
شێر پێیدا تێنەپەڕیوە.
9مرۆڤ دەستدرێژی دەکاتە سەر بەرد،
بنکەی چیاکان دەردەخات.
10لە تاشەبەردەکان تونێل دەکات؛
چاوەکانی هەموو شتێکی گرانبەها دەبینێت.
11ئاودزی ڕووبارەکان دەپشکنێت و
ئەوەی شاراوەیە دەیخاتە بەر ڕووناکی.
12بەڵام دانایی لەکوێ دەدۆزرێتەوە و
تێگەیشتن لەکوێ نیشتەجێیە؟
13مرۆڤ نرخەکەی نازانێت و
لە خاکی زیندوواندا نادۆزرێتەوە.
14قووڵایی ژێر زەوی28:14 بەپێی بیروباوەڕی خەڵکی ڕۆژهەڵاتی کۆن (قووڵایی ژێر زەوی) هەبوو کە سەرچاوەی کانیاو و ڕووبارەکان بوو. بڕوانە پەیدابوون 7:11. دەڵێت: «لەناو مندا نییە،»
دەریا دەڵێت: «لەلای من نییە.»
15دانایی نە زێڕی بێگەرد لە جیاتی دەدرێت و
نە بە زیویش نرخەکەی دەکێشرێت.
16نە بە زێڕی ئۆفیر و نە بە بەردی عاشقبەندی گرانبەها و
نە بە یاقووتی شین دەکێشرێت.
17نە زێڕ و نە بلور هاوتایەتی،
نە بە دەفرێکی زێڕی بێگەرد دەگۆڕدرێتەوە.
18لە پاڵ ئەودا نە مەرجان و نە یەشب باسیان ناکرێت و
نرخی دانایی لە یاقووت بەهادارترە.
19یاقووتی زەردی کوش هاوتای نابێت و
بە زێڕی بێگەرد ناکێشرێت.
20ئیتر دانایی لەکوێ دەدۆزرێتەوە و
تێگەیشتن لەکوێ نیشتەجێیە؟
21لەبەرچاوی هەموو زیندووێک شاراوەیە و
لەبەرچاوی باڵندەکانی ئاسمان داپۆشراوە.
22لەناوچوون و مردن دەڵێن:
«بە گوێی خۆمان هەواڵی ئەومان بیست.»
23خودا ڕێگاکەی تێدەگات و
ئەو شوێنەکەی پێ دەزانێت.
24لەبەر ئەوەی ئەو تەماشای ئەوپەڕی زەوی دەکات و
هەموو ژێر ئاسمان دەبینێت.
25کاتێک کێشی بۆ با دروستکرد و
ئاوەکانی بە پێوانە پێوا،
26کاتێک بۆ باران یاسای دانا و
بۆ دەنگی هەورەتریشقەش ڕێگا،
27ئەو کاتە دانایی بینی و باسی کرد،
ئامادەی کرد و هەروەها تاقی کردەوە.
28بە مرۆڤی فەرموو:
«بێگومان دانایی لە لەخواترسییەوەیە و
لە خراپە لادانیش لە تێگەیشتنەوەیە.»
