Daniel 4 – NVI & HLGN

Nueva Versión Internacional

Daniel 4:1-37

Nabucodonosor, árbol caído

1El rey Nabucodonosor,

a todos los pueblos y naciones que habitan en este mundo y a toda lengua:

¡Paz y prosperidad!

2Me es grato darles a conocer las señales y maravillas que el Dios Altísimo ha realizado en mi favor.

3¡Cuán grandes son sus señales!

¡Cuán portentosas son sus maravillas!

Su reino es un reino eterno;

su soberanía permanece de generación en generación.

4Yo, Nabucodonosor, estaba tranquilo en mi casa, próspero en mi palacio, 5cuando tuve un sueño que me infundió miedo. Recostado en mi lecho, las imágenes y visiones que pasaron por mi mente me llenaron de terror. 6Ordené entonces que vinieran a mi presencia todos los sabios de Babilonia para que me interpretaran el sueño. 7Cuando llegaron los magos, hechiceros, astrólogos y adivinos, les conté mi sueño, pero no me lo pudieron interpretar. 8Finalmente Daniel, que en honor a mi dios también se llama Beltsasar, se presentó ante mí y le conté mi sueño, pues en él reposa el espíritu de los santos dioses.

9Yo le dije: «Beltsasar, jefe de los magos, yo sé que en ti reposa el espíritu de los santos dioses, y que no hay para ti ningún misterio difícil de resolver. Te voy a contar mi sueño y quiero que me digas lo que significa. 10Mientras reposaba en mi lecho tuve esta visión: Veía ante mí un árbol de altura impresionante, plantado en medio de la tierra. 11El árbol creció, se hizo fuerte y su copa tocaba el cielo; ¡hasta podía verse desde cualquier punto de la tierra! 12Tenía un hermoso follaje y abundantes frutos. Todo el mundo hallaba en él su alimento. Aun las bestias salvajes venían a refugiarse bajo su sombra y en sus ramas anidaban las aves del cielo; de él se alimentaban todas las criaturas.

13»En la visión que tuve mientras reposaba en mi lecho, vi ante mí a un mensajero santo que descendía del cielo 14y que a voz en cuello me gritaba: “Derriben el árbol y córtenle las ramas; arránquenle las hojas y esparzan los frutos. Hagan que las bestias huyan de su sombra y que las aves abandonen sus nidos. 15Pero dejen enterrados el tronco y las raíces; sujétenlos con hierro y bronce entre la hierba del campo.

»”Dejen que se empape con el rocío del cielo, y que habite con los animales y entre las plantas de la tierra. 16Dejen que su mente humana se trastorne y se vuelva como la de un animal, hasta que hayan transcurrido siete años.4:16 años. O tiempos; también en vv. 23, 25 y 32.

17»”Este es el decreto de los santos mensajeros que han anunciado el veredicto: Que todos los vivientes reconozcan que el Altísimo es el soberano de todos los reinos humanos y que se los entrega a quien él quiere; hasta pone sobre ellos al más humilde de los hombres”.

18»Este es el sueño que yo, el rey Nabucodonosor, tuve. Ahora tú, Beltsasar, dime qué es lo que significa, ya que ninguno de los sabios de mi reino me lo pudo interpretar. ¡Pero tú sí puedes hacerlo, porque en ti reposa el espíritu de los santos dioses!».

Daniel interpreta el sueño del rey

19Daniel, conocido también como Beltsasar, se quedó desconcertado por algún tiempo y aterrorizado por sus propios pensamientos; por eso el rey le dijo: «Beltsasar, no te dejes alarmar por este sueño y su significado».

A esto Daniel respondió: «¡Mi señor, ojalá que el sueño y su significado tengan que ver con sus adversarios y enemigos! 20El árbol que veía crecer y fortalecerse, cuya copa tocaba el cielo y podía verse desde cualquier punto de la tierra, 21que tenía un hermoso follaje y daba abundantes frutos que alimentaban a todos, a cuya sombra se refugiaban las bestias salvajes y en cuyas ramas anidaban las aves del cielo, 22ese árbol es Su Majestad. Usted se ha hecho fuerte y poderoso, su grandeza ha alcanzado el cielo y su dominio se extiende a los lugares más remotos de la tierra.

23»Su Majestad veía que del cielo bajaba un mensajero santo, el cual le ordenaba derribar el árbol, destruirlo y dejarlo enterrado para que se empapara con el rocío del cielo, aunque tenía que sujetar con hierro y bronce el tronco y las raíces. De esta manera, viviría como las bestias del campo hasta que transcurrieran siete años.

24»La interpretación del sueño, y el decreto que el Altísimo ha emitido contra Su Majestad, es como sigue: 25Usted será apartado de la gente y habitará entre las bestias del campo; comerá pasto como el ganado, y se empapará con el rocío del cielo. Siete años pasarán hasta que usted reconozca que el Altísimo es el Soberano de todos los reinos del mundo y que se los entrega a quien él quiere. 26La orden de dejar el tocón y las raíces del árbol quiere decir que su reino le será devuelto, cuando haya reconocido que el verdadero reino es el del cielo. 27Por tanto, yo ruego a Su Majestad aceptar el consejo que le voy a dar: Renuncie usted a sus pecados y actúe con justicia; renuncie a su maldad y sea bondadoso con los oprimidos. Tal vez su prosperidad pueda continuar».

El cumplimiento del sueño

28En efecto, todo esto sucedió al rey Nabucodonosor. 29Doce meses después, mientras daba un paseo por la terraza del palacio real de Babilonia, 30exclamó: «¿No es esta la gran Babilonia que he construido como capital del reino, con mi enorme poder y para la gloria de mi majestad?».

31No había terminado de hablar cuando se escuchó una voz que desde el cielo decía:

«Este es el decreto en cuanto a ti, rey Nabucodonosor. Tu autoridad real se te ha quitado. 32Serás apartado de la gente y vivirás entre las bestias del campo; comerás pasto como el ganado. Siete años transcurrirán hasta que reconozcas que el Altísimo es el que domina sobre todos los reinos del mundo y que se los entrega a quien él quiere».

33Y al instante se cumplió lo anunciado a Nabucodonosor. Lo separaron de la gente y comió pasto como el ganado. Su cuerpo se empapó con el rocío del cielo; hasta el pelo le creció como plumas y las uñas como garras de águila.

34Pasado ese tiempo yo, Nabucodonosor, elevé los ojos al cielo y recobré el juicio. Entonces alabé al Altísimo; honré y glorifiqué al que vive para siempre:

Su dominio es eterno;

su reino permanece para siempre.

35Ninguno de los pueblos de la tierra

merece ser tomado en cuenta.

Dios hace lo que quiere

con los poderes celestiales

y con los pueblos de la tierra.

No hay quien se oponga a su poder

ni quien le pida cuentas de sus actos.

36Recobré el juicio, y al momento me fueron devueltos la honra, el esplendor y la gloria de mi reino. Mis consejeros y cortesanos vinieron a buscarme, y me fue devuelto el trono. ¡Llegué a ser más poderoso que antes! 37Por eso yo, Nabucodonosor, alabo, exalto y glorifico al Rey del cielo, porque siempre procede con rectitud y justicia; además, es capaz de humillar a los soberbios.

Ang Pulong Sang Dios

Daniel 4:1-37

Ang Ikaduha nga Damgo ni Nebucadnezar

1Naghimo si Haring Nebucadnezar sang isa ka pahayag para sa tanan nga tawo sa nagkalain-lain nga nasyon, lahi, kag lingguahe sa kalibutan. Amo ini ang nakasulat:

“Kabay pa nga magmaayo gid ang inyo kahimtangan.

2“Gusto ko nga sugiran kamo sang mga milagro kag makatilingala nga mga butang nga ginhimo sa akon sang Labing Mataas nga Dios.

3Daw ano ka makatilingala kag gamhanan ang mga milagro nga ginpakita sang Dios!

Ang iya paghari wala sing katapusan.

4“Kon parte sa akon kahimtangan diri sa palasyo, maayo kag mauswagon ang akon kabuhi. 5Pero may damgo ako nga nakapahadlok sa akon. Ang mga palanan-awon nga nakita ko samtang nagakatulog ako makahaladlok gid. 6Gani nagmando ako nga dal-on sa akon ang tanan nga maalamon sa Babilonia agod masaysay nila sa akon ang kahulugan sang akon damgo. 7Pag-abot sang mga madyikero, babaylan, manugpakot,4:7 manugpakot: sa literal, Kaldeanhon. kag manughimalad, ginsugiran ko sila sang akon damgo, pero indi sila makasaysay sa akon sang kahulugan sini.

8“Sang ulihi, nagkadto si Daniel sa akon. (Gin-ngalanan siya Belteshazar nga amo ang ngalan sang akon dios. Kag ara sa iya ang espiritu sang balaan nga mga dios.4:8 mga dios: ukon, dios; posible man nga, Dios.) Ginsugiran ko siya sang akon damgo. 9Siling ko, ‘Belteshazar, pangulo sang mga madyikero, nakahibalo ako nga ang espiritu sang mga dios ara sa imo, kag madali mo mahibaluan ang mga tinago nga kamatuoran. Abi isaysay sa akon kon ano ang kahulugan sang mga palanan-awon nga nakita ko sa akon damgo. 10Amo ini ang akon mga palanan-awon samtang nagakatulog ako: Nakita ko ang isa ka mataas gid nga kahoy sa tunga sang kalibutan. 11Nagdako kag nagtaas pa gid ini hasta nakalambot sa langit kag makita bisan sa pinakamalayo nga parte sang kalibutan. 12Matahom ang iya mga dahon kag madamo ang iya mga bunga nga sarang makapakaon sa tanan. Nagpahandong ang mga sapat sa iya kag nagpugad ang mga pispis sa iya mga sanga. Didto nagkuha ang tanan nga tinuga sang ila pagkaon.’

13“Kag nakita ko man ang isa ka anghel4:13 anghel: sa literal, balaan nga manugbantay. nga nagpanaog halin sa langit. 14Nagsinggit siya, ‘Tapsa ninyo ang kahoy kag pang-utda ang iya mga sanga. Panguhaa ang iya mga dahon kag ipanghaboy ang iya mga bunga. Tabuga man ninyo ang mga sapat nga nagapahandong dira kag ang mga pispis nga nagapugad sa iya mga sanga. 15Pero pabay-i lang ninyo ang iya tuod dira sa latagon nga nahigtan sang salsalon kag saway.’

Ang tawo nga ginarepresentar sang sadto nga kahoy mabasa permi sang tun-og kag magakaon sang hilamon upod sang mga sapat. 16Sa sulod sang pito ka tuig madulaan siya sang panghunahuna sang tawo, kag ang iya panghunahuna mangin iya sang sapat. 17Amo ini ang sentensya nga ginbantala sang mga anghel, agod mahibaluan sang tanan nga ang Labing Mataas nga Dios may gahom sa mga ginharian sang mga tawo. Kag puwede niya sila ipasakop sa kay bisan sin-o nga gusto niya, bisan pa sa pinakakubos sa tanan nga tawo.

18“Amo ato ang akon damgo. Gani ako, si Haring Nebucadnezar, nagsiling kay Belteshazar, ‘Sugiri ako sang kahulugan sini kay wala gid sing bisan isa sa mga maalamon sang akon ginharian nga makasugid sa akon sang kahulugan sini. Pero makasugid ka kay ang espiritu sang balaan nga mga dios4:18 mga dios: ukon, dios; posible man nga, Dios. ara sa imo.’ ”

Ginsaysay ni Daniel ang Kahulugan sang Damgo

19Natublag kag nahadlok gid si Daniel (nga ginatawag man nga Belteshazar) pagkabati niya sang ginsiling sang hari. Gani nagsiling ang hari sa iya, “Belteshazar, indi ka magkatublag sa akon damgo kag sa kahulugan sini.” Nagsabat si Belteshazar, “Mahal nga Hari, kuntani ang imo damgo kag ang iya kahulugan matabo sa imo mga kaaway kag indi sa imo. 20Ang kahoy nga nakita mo nga nagdako kag nagtaas hasta nakalambot sa langit kag makita sa bisan diin nga bahin sang kalibutan, 21nga matahom ang iya mga dahon kag madamo ang iya mga bunga nga sarang makapakaon sa tanan, kag sa diin nagpahandong ang mga sapat kag nagpugad ang mga pispis sa iya mga sanga, 22amo ikaw, Mahal nga Hari. Kay nangin gamhanan ka hasta nga ang imo pagkagamhanan nakalambot sa langit,4:22 ang imo pagkagamhanan nakalambot sa langit: siguro ang buot silingon, gusto ni Nebucadnezar nga labawan ang Dios. kag ang imo paghari nakalambot sa bisan diin nga bahin sang kalibutan.”

23Nagsiling pa gid si Daniel, “Nakita mo man, Mahal nga Hari, ang isa ka anghel nga nagpanaog halin sa langit nga nagasinggit, ‘Tapsa ninyo ang kahoy pero pabay-i lang ninyo ang iya tuod dira sa latagon nga nahigtan sang salsalon kag saway. Pabay-i lang ninyo nga mabasa siya sang tun-og kag magakaon upod sang talunon nga mga sapat sa sulod sang pito ka tuig.’

24“Mahal nga Hari, amo ini ang buot silingon sadto nga palanan-awon nga ginbuot sang Labing Mataas nga Dios nga matabo sa imo: 25Pagatabugon ka palayo sa mga tawo kag magapuyo ka upod sa talunon nga mga sapat. Magahalab ka sang hilamon pareho sang baka kag mabasa ka permi sang tun-og. Pagkatapos sang pito ka tuig, kilalahon mo nga ang Labing Mataas nga Dios may gahom sa mga ginharian sang mga tawo kag puwede niya sila ipasakop sa kay bisan sin-o nga gusto niya. 26Parte naman sadtong ginsiling sang anghel nga pabay-an lang ang tuod, ang buot silingon sadto nga ibalik sa imo ang imo ginharian kon kilalahon mo nga ang Dios amo gid ang nagahari sa tanan. 27Gani, Mahal nga Hari, kabay pa nga batunon mo ining akon laygay sa imo: Mag-untat ka sa pagpakasala kag maghimo sang matarong, kag magmaluluy-on ka sa mga imol. Kon himuon mo ina basi pa lang nga magmauswagon gihapon ikaw.”

28Ini tanan natabo matuod sa kabuhi ni Haring Nebucadnezar. 29Kay pagkaligad sang isa ka tuig halin sang pagsaysay ni Daniel sang kahulugan sang damgo, amo ini ang natabo:

Samtang nagadayan-dayan si Haring Nebucadnezar sa atop sang iya palasyo sa Babilonia 30nagsiling siya, “Daw ano ka gamhanan sang Babilonia nga akon ginhimo nga harianon nga puluy-an paagi sa akon kusog kag para sa akon kadungganan.”

31Wala pa gani siya makatapos hambal, may tingog halin sa langit nga nagsiling, “Haring Nebucadnezar, pamatii ini: Ginabawi na sa imo ang awtoridad bilang hari. 32Pagatabugon ka palayo sa mga tawo kag magapuyo ka upod sa talunon nga mga sapat. Magahalab ka sang hilamon pareho sang baka. Pagkatapos sang pito ka tuig, kilalahon mo nga ang Labing Mataas nga Dios may gahom sa mga ginharian sang mga tawo kag puwede niya sila ipasakop sa kay bisan sin-o nga gusto niya.”

33Sa gilayon natabo ini kay Nebucadnezar. Gintabog siya palayo sa mga tawo kag naghalab sang hilamon pareho sang baka. Nabasa permi ang iya lawas sang tun-og, kag naglaba ang iya balahibo pareho sang balahibo sang agila kag ang iya kuko pareho sang kuko sang pispis.

34“Pagkatapos sang pito ka tuig, ako, si Nebucadnezar, nagdangop sa Dios,4:34 nagdangop sa Dios: sa literal, nagtangla sa langit. kag nagbalik ang akon maayo nga panghunahuna. Gani gindayaw ko kag ginpadunggan ang Labing Mataas nga Dios nga buhi sa wala sing katapusan. Nagsiling ako,

‘Ang iya paghari wala sing katapusan.

35Baliwala ang mga tawo sa kalibutan kon ikomparar sa iya.

Ginahimo niya ang iya gusto sa mga anghel sa langit kag sa mga tawo sa duta.

Wala sing may makapugong ukon makapamalabag sa iya.’

36“Sang magbalik na ang akon maayo nga panghunahuna ginbalik man sa akon ang akon dungog kag kadayawan bilang hari. Ginbaton ako liwat sang akon mga opisyal kag mga manuglaygay, kag nangin mas gamhanan pa ako sang sa una. 37Gani karon ginadayaw ko kag ginapadunggan ang Hari sang langit, tungod kay husto kag matarong ang tanan niya nga ginahimo kag ginapaubos niya ang bisan sin-o nga nagapabugal.”