1Ɔbea nyansafo si ne dan,
nanso ɔbea kwasea de nʼankasa ne nsa dwiriw ne de gu fam.
2Nea ne nantew teɛ no suro Awurade,
na nea nʼakwan kyea no bu no animtiaa.
3Ɔkwasea kasa ma wɔbɔ nʼakyi abaa,
nanso anyansafo ano bɔ wɔn ho ban.
4Faako a anantwi nni no, adididaka no mu da mpan,
na nantwi ahoɔden mu na nnɔbae pii fi ba.
5Ɔdanseni nokwafo rennaadaa,
ɔdansekurumni hwie atoro gu hɔ.
6Ɔfɛwdifo hwehwɛ nyansa nanso onya,
nanso wɔn a wɔwɔ nhumu nya nimdeɛ ntɛm.
7Twe wo ho fi ɔkwasea ho,
efisɛ, worennya nimdeɛ mfi nʼano.
8Anitewfo nyansa ne sɛ wɔbɛdwene wɔn akwan ho,
na nkwaseafo agyimisɛm yɛ nnaadaa.
9Nkwaseafo de bɔne ho adwensakra di fɛw,
na wɔn a wɔteɛ mu na anisɔ wɔ.
10Koma biara nim ɔyaw wɔ ne mu,
na obi foforo rentumi ne no nkyɛ nʼanigye.
11Wɔbɛsɛe amumɔyɛfo fi,
nanso teefo ntamadan bɛyɛ frɔmfrɔm.
12Ɔkwan bi wɔ hɔ a ɛteɛ wɔ onipa ani so,
nanso awiei no, ɛkɔ owu mu.
13Ɔserew mu mpo, koma tumi di yaw,
na anigye tumi wie awerɛhow.
14Akyirisanfo benya akatua sɛnea wɔn akwan te,
na onipa pa nso benya ne de.
15Atetekwaa gye biribiara di,
nanso onitefo dwene nʼanammɔntu ho.
16Onyansafo suro Awurade na oguan bɔne,
nanso ɔkwasea yɛ asowui ne basabasa.
17Onipa a ne bo nkyɛ fuw no yɛ nkwaseade,
na wɔtɔn nea ɔpam apam bɔne no.
18Ntetekwaafo agyapade ne gyimi,
na wɔde nimdeɛ bɔ anitewfo abotiri.
19Nnipa bɔnefo bɛkotow nnipa pa anim,
na amumɔyɛfo akotow atreneefo apon ano.
20Ahiafo de, wɔn yɔnkonom mpo mpɛ wɔn anim ahwɛ,
nanso adefo wɔ nnamfonom bebree.
21Nea obu ne yɔnko animtiaa yɛ bɔne,
na nhyira nka nea ne yam ye ma ohiani.
22So wɔn a wɔbɔ pɔw bɔne nyera kwan ana?
Nanso wɔn a wɔhyehyɛ nea eye no nya adɔe ne nokware.
23Adwumadenyɛ nyinaa de mfaso ba,
na kasahunu de, ɛkɔ ohia mu.
24Anyansafo ahonya ne wɔn abotiri,
na nkwaseafo agyimisɛm sow gyimi aba.
25Ɔdanseni nokwafo gye nkwa,
nanso ɔdansekurumni yɛ ɔdaadaafo.
26Nea osuro Awurade no wɔ bammɔ a mu yɛ den,
na ɛbɛyɛ guankɔbea ama ne mma.
27Awurade suro yɛ nkwa asuti,
eyi onipa fi owu afiri mu.
28Ɔman mu nnipa dodow yɛ ɔhene anuonyam,
nanso sɛ asomfo nni hɔ a mmapɔmma no sɛe.
29Onipa a ɔwɔ abodwokyɛre wɔ ntease a mu dɔ,
na nea ne bo fu ntɛm no da agyimisɛm adi.
30Koma mu asomdwoe ma nipadua nkwa,
na anibere ma nnompe porɔw.
31Nea ɔhyɛ ahiafo so no bu wɔn Yɛfo animtiaa,
nanso nea ohu ohiani mmɔbɔ no hyɛ Onyankopɔn anuonyam.
32Sɛ amanehunu ba a amumɔyɛfo hwe ase,
nanso owu mu mpo atreneefo wɔ guankɔbea.
33Nyansa te ntease koma mu,
na nkwaseafo mu mpo, oyi ne ho adi.
34Trenee pagyaw ɔman,
na bɔne yɛ animguase ma nnipa nyinaa.
35Ɔhene ani sɔ ɔsomfo nyansani,
na ɔsomfo nimguasefo hyɛ no abufuw.
114:1 Rut 3:11; Mit 24:3Mwanamke mwenye hekima huijenga nyumba yake,
bali mpumbavu huibomoa nyumba yake
kwa mikono yake mwenyewe.
214:2 Ay 12:4Yeye ambaye njia zake ni nyofu humcha Bwana,
bali yeye ambaye njia zake zimepotoka humdharau Mungu.
314:3 Mit 12:6; 10:13Mazungumzo ya mpumbavu huleta fimbo mgongoni mwake,
bali mwenye hekima hulindwa na maneno ya midomo yake.
414:4 Za 12:2; Mit 12:17Pale ambapo hakuna mafahali, hori ni tupu,
bali kutokana na nguvu za fahali huja mavuno mengi.
514:5 Kut 20:16; Za 12:2; Mit 6:19Shahidi mwaminifu hadanganyi,
bali shahidi wa uongo humimina uongo.
614:6 Mit 9:9; 17:24Mwenye mzaha huitafuta hekima na haipati,
bali maarifa huja kwa urahisi kwa anayepambanua.
7Kaa mbali na mtu mpumbavu,
kwa maana hutapata maarifa katika midomo yake.
814:8 Lk 12:20; 1Kor 3:19; Mit 15:28; 21:29Hekima ya mwenye busara ni kufikiria njia zake,
bali upumbavu wa wapumbavu ni udanganyifu.
914:9 Mit 1:22; 10:23Wapumbavu hudhihaki kujirekebisha kutoka dhambi,
bali wema hupatikana miongoni mwa wanyofu.
10Kila moyo hujua uchungu wake wenyewe,
wala hakuna yeyote awezaye kushiriki furaha yake.
1114:11 Za 72:7; Ay 8:15; Mit 3:33Nyumba ya mwovu itaangamizwa,
bali hema la mnyofu litastawi.
1214:12 Rum 6:21; Mit 12:15; 16:25Iko njia ionekanayo kuwa sawa kwa mtu,
bali mwisho wake huelekeza mautini.
1314:13 Mhu 2:2; 7:3-6Hata katika kicheko moyo waweza kuuma,
nayo furaha yaweza kuishia katika majonzi.
1414:14 2Nya 15:7; Mit 12:14Wasio na imani watapatilizwa kikamilifu kwa ajili ya njia zao,
naye mtu mwema atapewa thawabu kwa ajili ya njia yake.
1514:15 Mit 14:8Mtu mjinga huamini kila kitu,
bali mwenye busara hufikiria hatua zake.
1614:16 Kut 20:20; Mit 22:3Mtu mwenye hekima humcha Bwana na kuepuka mabaya,
bali mpumbavu hukasirika kwa hamaki na uzembe.
1714:17 Mit 28:25; 29:22Mtu anayekasirika kwa haraka hufanya mambo ya upumbavu,
naye mtu wa hila huchukiwa.
18Mjinga hurithi upumbavu,
bali wenye busara huvikwa maarifa kichwani kama taji.
1914:19 Mit 11:29Watu wabaya watasujudu mbele ya watu wema,
nao waovu kwenye malango ya wenye haki.
2014:20 Mit 19:4, 7Maskini huepukwa hata na majirani zao,
bali matajiri wana marafiki wengi.
2114:21 Mit 11:12; 19:17; Za 41:1Yeye anayemdharau jirani yake hutenda dhambi,
bali amebarikiwa yeye aliye na huruma kwa mhitaji.
2214:22 Mit 4:16-17Je, wale wanaopanga ubaya hawapotoki?
Bali wale wanaopanga kilicho chema
hupata upendo na uaminifu.
23Kazi zote zinazofanywa kwa bidii huleta faida,
bali mazungumzo matupu huelekea umaskini tu.
2414:24 Mit 14:8Utajiri wa wenye hekima ni taji yao,
bali upumbavu wa wapumbavu huzaa upumbavu.
2514:25 Mit 12:17Shahidi wa kweli huokoa maisha,
bali shahidi wa uongo ni mdanganyifu.
2614:26 Mit 19:23; Isa 33:6Yeye amchaye Bwana ana ngome salama,
na kwa watoto wake itakuwa kimbilio.
2714:27 Za 18:5; Mit 13:14Kumcha Bwana ni chemchemi ya uzima,
ili kumwepusha mtu na mitego ya mauti.
2814:28 2Sam 19:7Wingi wa watu ni utukufu wa mfalme,
bali pasipo watu mkuu huangamia.
2914:29 Mhu 7:8-9; Mit 15:18; Yak 1:19Mtu mwenye subira ana ufahamu mwingi,
bali anayekasirika haraka huonyesha upumbavu.
3014:30 Ay 5:2; Mdo 7:9; Mit 12:4Moyo wenye amani huupa mwili uzima,
bali wivu huozesha mifupa.
3114:31 Ay 31:15-16; Mit 17:5Yeye amwoneaye maskini huonyesha dharau kwa Muumba wao,
bali yeyote anayemhurumia mhitaji humheshimu Mungu.
3214:32 Za 34:21; Mit 6:15; Ay 13:15; 2Tim 4:18Waovu huangamizwa kwa matendo yao maovu,
bali hata katika kifo wenye haki hupata kimbilio.
3314:33 Mit 2:6-10Hekima hukaa katika moyo wa mwenye ufahamu
bali haijulikani miongoni mwa wapumbavu.
3414:34 Mit 11:11Haki huinua taifa,
bali dhambi ni aibu kwa watu wote.
3514:35 Es 8:2; Mt 25:14-30Mfalme hupendezwa na mtumishi mwenye hekima,
bali ghadhabu yake humwangukia
mtumishi mwenye kuaibisha.
